Horse&Business 1/2022

U miejętność jazdy konnej ważna była szczególnie w przeszłości, gdy konie były jedynym środkiem transportu na lądzie. A o tym, jak ważną funkcję pełnił berajter, dawniej po polsku nazywany koniuszym, mogą świadczyć słowa Krzysztofa Drohostajskiego, auto - ra wydanego w 1603 r. dzieła „Hippica to iest o koniach xięgi”, w którym pisał: „(…) Jeźdźcy we wszytkiem po - słuszni być mają koniuszemu jako zwierzchnemu swemu, zwłaszcza w tej nauce umiejętnemu, jeżdżąc według zda - nia jego, to w bardeli, to w siodle, na koniach młodych, i one ćwicząc w tem bieganiu, do którego on rozumie być każdego naturę pochopniejszą i skłonniejszą. (…) Także w rządnem osiodłaniu, w cichem kładzeniu nagłówka, ka - wecanu, w siadaniu, i w cierpliwem bardzo a łagodnem ogłaskiwaniu (…)” 1 . Opinia ta nie straciła nic na aktualności nawet prze - szło dwieście lat później, gdy w bardziej zwięzły sposób ujęta została w instrukcji z 1823 r. przeznaczonej dla naj - większej grupy użytkowników koni, czyli wojska. Już na samym początku rozdziału „Sztuka jeżdżenia konno, czyli nauka na raytszuli” podkreślono, że „(…) sztuka jeżdże - nia nie natem się iedynie zasadza, żeby żołnierz umiał się utrzymać na koniu i z niego niespadł; ale trzeba ieszcze żeby konia swego umiał we wszelkich zdarzeniach prowa - dzić, i podług rozkazu użyć (…)” 2 . Słowa te, chociaż skie - rowane do żołnierzy, aktualne były także w przypadku in - nych użytkowników koni. Najstarsze ujeżdżalnie Hiszpańska Dworska Szkoła Jazdy (Spanische Hofreit - schule) w Wiedniu jest najstarszą ujeżdżalnią i jednocześ- nie szkołą jazdy, zresztą czynną do dzisiaj, a jej tradycje sięgają 1565 r. Natomiast pierwsza ujeżdżalnia w War - szawie, wybudowana ok. 1740 r. przez Augusta III, znaj - dowała się przy koszarach Regimentu Gwardii Konnej Koronnej. W różnym okresie liczyła on średnio 400-500 koni, a na etacie znajdował się berajter w randze po - rucznika. Za tym przykładem poszli również inni możni, m.in. królewski minister H. Brühl, F.K. Branicki czy bra - cia króla, Kazimierz i Michał Poniatowscy. Z kolei książę Józef Poniatowski, którym opiekował się stryj, król Sta - nisław August, przygotowując się do służby wojskowej, od najmłodszych lat uczył się jazdy konnej. Jego nauczy - cielem był pułkownik Piotr de Koenigsfels, a na jednym z obrazów nadwornego malarza Bernardo Bellotto (zwa - nego Canaletto) utrwalona została scena nauki. Ujeżdżalnia przy Ogrodzie Saskim. Proj. Jakub Kubicki, ok. 1820 r. (zbiory Muzeum Warszawy) Hiszpańska Dworska Szkoła Jazdy (Spanische Hofreitschule) w Wiedniu jest najstarszą ujeżdżalnią i jednocześnie szkołą jazdy, zresztą czynną do dzisiaj, a jej tradycje sięgają 1565 r. 5 x M. Skowron 83 1/2022 H & B H I S T O R I A