przygotowawczego (skupiona uwaga, postrzeganie, wypatrywanie istotnych bodźców, gotowość do działania) oraz utajonego (dostrzeżenie i rozpoznanie istotnego bodźca, wybór działania, wydobycie z „pamięci długiego czasu” odpowiedniego programu ruchowego i przesłanie informacji z kory mózgowej do mięśni). Zatem bezmyślne powtarzanie szybkich ruchów bez nacisku na trafność, szybkość postrzegania, wyboru i działania oraz podejmowania trafnych decyzji w szkoleniu jeźdźca jest mało skuteczne. Spokojnie i dokładnie Sama szybkość wykonania nie wystarczy, bowiem może być korzystna tylko dla skoncentrowanego jeźdźca, występującego w warunkach ogromnej zmienności sytuacji. Ćwiczenie takich samych, stereotypowych ciągów ruchów z naciskiem na szybkość wykonania nie przygotuje jeźdźca do pracy z koniem. W przypadku jeźdźca najodpowiedniejsze byłyby szybkość i siła zrywowa w jej swoistych, dostosowanych do jazdy konnej przejawach. Jednak w treningu siłowym, kształtującym siłę mięśni, ruchy są odmienne od ruchów jeźdźca, mogą więc zaburzać złożoną i delikatną koordynację ruchów oraz czucie mięśniowo-ruchowe. Zaleca się stosowanie małej szybkości w początkowym stadium nauczania ruchu i przyspieszanie dopiero po nabyciu odpowiedniego poziomu dokładności. Nauczanie nowych, a zwłaszcza trudnych i złożonych nawyków należy przeprowadzać w warunkach spokoju, przy stosunkowo niskim poziomie aktywacji. Nauczanie oczywiście trwa w tym przypadku dłużej, ale wyniki są lepsze, ponieważ jeździec uczy się dokładnie, trwale i plastycznie. Przy czym nie chodzi tu o kształtowanie szybkości „ogólnej” jako zdolności energetycznej, ale o nauczanie nawyków ruchowych, w których istotną rolę odgrywają szybkość, wytrzymałość, dokładność i płynność. W przypadku takich działań najpierw należy dokładnie opanować technikę wykonania, a dopiero potem kształtować siłę i szybkość. Jak wynika z doświadczenia, łatwiej jest przyspieszyć ruch dokładny i poprawny niż poprawić szybki, niedokładny i źle skoordynowany. Bowiem istotą nawyku jest nie forma ruchu, ale osiągnięcie zamierzonego celu działania, a także to, że nawet przy podobnych ruchach skojarzenia nerwowo-mięśniowe mogą być bardzo różne. Istota nawyku Na istotę nawyku czuciowo-ruchowego składają się budowa ruchu i celowość działania, która zależy od uogólnionego programu wykonawczego (wydobytego z „pamięci długiego czasu”), a zróżnicowane szczegóły wykonania zależą od wskaźników wykonawczych. Podstawowa budowa ruchu jest stała, ale szczegóły wykonania za każdym razem inne (zróżnicowana szybkość, siła, kierunek itd.). Przykładowo działanie wodzą, łydką lub środkiem ciężkości może być wykonane w różnym rytmie, z różną szybkością i siłą, w różnym zakresie, z różnym zgraniem ręki, łydki i dosiadu. Podobnie jak zagrywka tenisisty za każdym razem jest nieco inna (różny zamach, siła uderzenia itd.). W obu przykładach nawyk za każdym razem jest taki sam, ale wskaźniki wykonawcze są bardzo często zróżnicowane. W sportach o nawykach zamkniętych, w których główną rolę odgrywają zdolności energetyczne (lekkoatletyka, podnoszenie ciężarów itd.), sposoby wykonywania nawyków i skojarzenia nerwowo-mięśniowe ulegają modulacji w miarę zmian zachodzących w zdolnościach energetycznych. W sportach o nawykach otwartych (sporty walki, gry sportowe, jeździectwo) niemal każde zastosowanie nawyku ruchowego jest nieco inne, zależne od zmienności sytuacji, np. stanu psychofizycznego konia, ustawienia, rodzaju przeszkody, odległości od przeszkody, jakości nawierzchni czy czynników atmosferycznych. Metody kształtowania szybkości Do metod kształtowania szybkości należą: właściwy trening szybkości, ćwiczenia szybkości reakcji i ćwiczenia wspomagające. 1. Właściwy trening szybkości Metoda powtórzeniowa maksymalnych prędkości – polega na powtórnym, możliwie szybkim reagowaniu na nagle pojawiający się bodziec lub zmianę warunków. Po dłuższym okresie stosowania szybkość reakcji stabilizuje się i metoda przestaje być efektywna, np. powtarzanie wykonania startu niskiego w biegu, zmiana kierunku ruchu na sygnał, obrona przed z góry wiadomym ciosem partnera. 2. Ćwiczenia szybkości reakcji • Metoda różnicowa – polega na analitycznym trenowaniu: szybkości reakcji w ułatwionych warunkach i prędkości następujących po sobie ruchów. • Metoda czuciowa – skierowana jest na rozwinięcie zdolności odczuwania najdrobniejszych odcinków czasu, co pozwoli zoptymalizować szybkość reagowania. 3. Ćwiczenia wspomagające • doskonalenie techniki, • trening siły, • ćwiczenia gibkości. Jak wynika z doświadczenia, łatwiej jest przyspieszyć ruch dokładny i poprawny niż poprawić szybki, niedokładny i źle skoordynowany. Fot. AdobeStock/Kuzmick 2/2025 37 H & B szkoła jeżdziecka
RkJQdWJsaXNoZXIy NzIxMjcz