Błędne przekonania Antropomorfizacja to przypisywanie zwierzętom ludzkich cech, potrzeb i emocji. W kontekście suplementacji koni prowadzi do decyzji opartych na ludzkich przekonaniach o zdrowiu, a nie na rzeczywistych wymaganiach fizjologicznych koni. Tak się ma sprawa z żelazem i witaminą C. Przez wiele lat sądzono, że główną przyczyną anemii u koni jest niedobór żelaza, a także że dodatek żelaza zwiększa wydolność koni — to powszechne przekonanie wśród opiekunów koni, szczególnie w kręgach koni wyścigowych. Te błędne założenia opierają się na wiedzy zaczerpniętej z dietetyki człowieka. U koni sytuacja wygląda jednak inaczej. Dopiero nowsze badania wykazały, że u koni zdrowych i prawidłowo żywionych niedobory żelaza niemal się nie zdarzają. Niedobór żelaza Czy więc niedobór żelaza u koni jest możliwy? Tak, ale występuje rzadko i niemal nigdy nie wynika z niedostatecznej podaży tego pierwiastka w diecie. Spadek poziomu żelaza zaobserwowany w badaniach krwi może wiązać się z przewlekłą utratą krwi — widoczną lub ukrytą. Może być następstwem intensywnej inwazji pasożytów, przewlekłego krwawienia z układu pokarmowego (np. wrzody żołądka, dwunastnicy lub jelit), powysiłkowych krwawień płucnych (EIPH – Exercise-induced Pulmonary Hemorrhage) lub utraty krwi i krwotoku np. po urazie czy zabiegu. Kluczowe jest znalezienie i wyeliminowanie przyczyny krwawienia, a nie rutynowe wprowadzanie suplementacji żelaza. Jeśli istnieje podejrzenie niedoboru żelaza, należy go potwierdzić poprzez wykonanie badań krwi obejmujących oznaczenie poziomu żelaza w surowicy, całkowitej zdolności wiązania żelaza (TIBC) oraz stężenia ferrytyny. Pasze i suplementy Pasze podawane koniom nie powinny mieć dodatku żelaza. Widoczny na etykiecie zadeklarowany poziom żelaza powinien pochodzić z naturalnych składników paszy, a nie suplementacji. Dodatki żelaza np. w postaci siarczanu czy chelatu nie są pożądane, choć niestety są powszechne. Może to wynikać z błędnych założeń opartych na żywieniu innych gatunków zwierząt, u których suplementacja żelaza bywa uzasadniona. Żelazo jest tanie i łatwo dostępne, co sprawia, że w wielu paszach traktuje się je jako „zabezpieczenie na wszelki wypadek”. Niestety, w przypadku koni taka praktyka często przynosi więcej szkody niż pożytku, prowadząc do zaburzeń równowagi mineralnej i zwiększonego ryzyka problemów metabolicznych. Obieg zamknięty Organizm konia nie dysponuje skutecznym mechanizmem usuwania nadmiaru żelaza. Nadal funkcjonuje błędne przekonanie, że intensywny wysiłek fizyczny zwiększa zużycie i zapotrzebowanie na ten pierwiastek. To mit, który nie znajduje potwierdzenia w fizjologii konia. U zdrowych koni, nawet tych w intensywnym treningu, żelazo z czerwonych krwinek krąży niemal w pełni zamkniętym obiegu. Po zakończeniu cyklu życia erytrocytów żelazo jest odzyskiwane i ponownie wykorzystywane do produkcji nowych krwinek. Straty żelaza są minimalne, nawet przy regularnym, dużym wysiłku. Obserwowane u koni sportowych obniżenie liczby erytrocytów najprawdopodobniej wynika z zaburzonej równowagi oksydacyjnej. Wysoki poziom stresu oksydacyjnego, przy jednoczesnym niedoborze antyoksydantów — takich jak mikroelementy (miedź, cynk, selen) i witaminy (E, C) — to bardziej prawdopodobna przyczyna tych zmian. Podsumowując, nadmiar żelaza w diecie koni to problem znacznie częstszy niż jego niedobór. Zrozumienie mechanizmu jego działania w organizmie, a przede wszystkim świadome żywienie oraz właściwy dobór pasz i suplementów pozwalają uniknąć zbędnej, nadmiarowej podaży tego pierwiastka. aa Nadmiar żelaza w diecie koni to problem znacznie częstszy niż jego niedobór. Zrozumienie mechanizmu jego działania w organizmie, a przede wszystkim świadome żywienie oraz właściwy dobór pasz i suplementów pozwalają uniknąć zbędnej, nadmiarowej podaży tego pierwiastka. Źrebięta i gleba Potwierdzonymi przypadkami niedoboru żelaza związanego z dietą są te dotyczące źrebiąt. Ma to związek z glebą jako naturalnym, łatwo przyswajalnym źródłem żelaza. Ciekawego kontekstu dostarcza badanie na prosiętach, które wykazało, że prosięta mieszkające na betonowych posadzkach, bez kontaktu z glebą, mają problem z niedoborem żelaza. Mechanizm ten potwierdzono w badaniu na źrebiętach. Fot. Depositphotos/NewAfrica 72 2/2025 H & B żywienie
RkJQdWJsaXNoZXIy NzIxMjcz