Konie, podobnie jak inne zwierzęta, cechują się wrażliwością, czyli zdolnością do subiektywnego odczuwania, postrzegania lub doświadczania. Są więc zdolne do tego, by odczuwać nie tylko ból i stres, ale także pozytywne doświadczenia, m.in. komfort, przyjemność lub zainteresowanie. Z natury dążą do doświadczeń pozytywnych i unikają negatywnych. Istotne jest, że wrażliwość konia nie ma związku z jego inteligencją, gdyż cierpienie i przyjemność związane są ze zdolnością do odczuwania, a nie ze zdolnością do myślenia. Z tego względu należy dbać nie tylko o to, by nie dostarczać mu źródeł negatywnych odczuć, ale także by zapewniać dopływ pozytywnych bodźców. Pamiętajmy, że praktycznie wszystkie aspekty życia konia trzymanego w niewoli zależą od człowieka. Ocena poziomu dobrostanu konia Brytyjska Rada ds. Dobrostanu Zwierząt Gospodarskich (FAWC) opracowała pięć wolności stanowiących punkt wyjścia do oceny dobrostanu zwierzęcia. Są to: wolność od pragnienia i głodu, wolność od dyskomfortu, wolność od bólu, urazów i chorób, wolność w przejawianiu zachowań właściwych dla gatunku oraz wolność od strachu i dystresu (długotrwałego napięcia i niemożności poradzenia sobie z negatywnymi emocjami). Ocena poziomu dobrostanu zwierzęcia opiera się na obiektywnych danych dostarczanych przez naukę, rozważaniach etycznych związanych ze stosunkiem człowieka do zwierząt i przepisach prawnych obowiązujących w zakresie utrzymania i użytkowania zwierząt. Chcąc dokonać oceny dobrostanu konia, musimy wziąć pod uwagę jego główne potrzeby gatunkowe oraz indywidualne cechy jednostki. Źródłem wiedzy dotyczącej potrzeb gatunkowych konia jest m.in. etogram konia, czyli zbiór zachowań właściwych dla tego gatunku. To z niego dowiemy się m.in., że koń przez większą część doby, jeśli tylko ma taką możliwość, spożywa paszę objętościową, każdego dnia sporo czasu poświęca na ruch stępem i jest zwierzęciem wybitnie społecznym, dla którego pozostawanie poza stadem stanowi jeden z największych stresorów i związane jest z poczuciem zagrożenia życia. Indywidualne cechy konia to natomiast jego temperament, charakter i osobowość. Będą one w dużej mierze wpływały na to, jak koń będzie funkcjonował w grupie i w danym środowisku, a także jaki rodzaj pracy będzie dla niego korzystny, a jaki wręcz przeciwnie. Oceny poziomu dobrostanu konia dokonuje się, analizując powyższe aspekty, a także wnikliwie obserwując zachowanie zwierzęcia. Przy ocenie stanu zdrowia fizycznego należy zasięgnąć opinii lekarza weterynarii i ewentualnie wykonać stosowne badania. Pozorny dobrostan Analizując życie i pracę koni żyjących w obecnych czasach, okazuje się, że część tych zwierząt żyje i pracuje w warunkach odbiegających od tych właściwych dla ich gatunku i indywidualnych cech danego osobnika (tab. 1). Choć na pierwszy rzut oka niektóre konie mogą być właściwie żywione (dobrej jakości pasza, suplementacja), to przy głębszej analizie okazuje się, że równocześnie nie jest zaspokojona jedna z ich głównych potrzeb fizycznych i psychicznych, czyli stały dostęp do paszy objętościowej. Podobnie niektóre konie, choć na co dzień przebywają w przestronnych, czystych i estetycznych boksach, odczuwają permanentny dyskomfort przez brak możliwości codziennego, wielogodzinnego, swobodnego ruchu na świeżym powietrzu. To tylko jedne z wielu przykładów powszechnie spotykanego niezaspokojenia naturalnych, głównych potrzeb koni, które na pierwszy rzut oka mogą nie budzić zastrzeżeń. Tab. 1. Wybrane przykłady naruszenia u współczesnych koni wolności określających poziom dobrostanu Pięć wolności Przykłady naruszenia wolności u współczesnych koni Wolność od pragnienia i głodu Brak stałego dostępu do paszy objętościowej i związany z tym stan długotrwałego głodu Wolność od dyskomfortu Głód spowodowany brakiem dostatecznej ilości paszy objętościowej, długotrwałe zamknięcie w boksie Wolność od bólu, urazów i chorób Choroby koni związane z błędami w ich utrzymaniu i użytkowaniu, m.in. zespół wrzodów żołądka u koni, kissing spine syndrome, astma, kontuzje u koni sportowych i rekreacyjnych Wolność w przejawianiu zachowań właściwych dla gatunku Brak codziennego, wielogodzinnego swobodnego ruchu na świeżym powietrzu, brak możliwości eksploracji u koni zamkniętych w stajni, brak kontaktu z innymi końmi, brak możliwości pobierania paszy objętościowej przez większą część doby, brak możliwości tarzania się w bezpośrednim kontakcie z podłożem u derkowanych koni Wolność od strachu i stresu Brak zaspokojenia podstawowych potrzeb gatunkowych konia, praca niedostosowana do możliwości fizycznych i psychicznych zwierzęcia Chcąc zapewnić koniowi dobrostan na wysokim poziomie, nie musimy wcale wypuścić go na wolność i zrezygnować z treningów. Wystarczy, że zaopatrzymy się w odpowiednią wiedzę na temat jego potrzeb, odrobinę empatii i dobrej woli. 2/2025 89 H & B opieka
RkJQdWJsaXNoZXIy NzIxMjcz