Na dobrostan konia oddziałuje wiele czynników. Wśród nich wymienić należy przede wszystkim poziom wiedzy właściciela i opiekuna konia, poziom wiedzy i umiejętności trenera, względy ekonomiczne, rozbieżne interesy koni i ludzi (np. koń ma potrzebę długotrwałego przebywania na wybiegu, a człowiekowi wygodniej jest utrzymywać konia w boksie, mając do niego stały dostęp), nieprzewidziane okoliczności życiowe czy wreszcie względy moralne i etyczne kierujące właścicielem, opiekunem i osobą trenującą konia. Konsekwencje niskiego poziomu dobrostanu Dobrostan niskiego stopnia pociągać może za sobą następujące konsekwencje: • utratę masy ciała, zwiększenie proporcji tkanki tłuszczowej i zmniejszenie proporcji mięśni, • pogorszenie stanu zdrowia fizycznego – zarówno bezpośrednie działanie takich czynników jak błędy żywieniowe, jak i działanie stresu związanego z niskim poziomem dobrostanu skutkować mogą szeregiem problemów zdrowotnych, m.in. zespołem wrzodów żołądka, astmą, obniżeniem odporności organizmu czy ogólnym pogorszeniem kondycji, przejawiającym się m.in. w pogorszeniu się postępów treningowych i osiągnięć sportowych, • pogorszenie kondycji psychicznej – skutkiem niemożności zaspokajania potrzeb przez danego konia, gdy możliwości adaptacyjne jego organizmu zostaną przekroczone, jest długotrwały lub powtarzający się stres, który może stać się przyczyną pojawiania się zarówno zachowań niepożądanych, np. gryzienia, kopania, nadmiernych, nerwowych reakcji na bodźce stresujące, choćby poprzez ucieczkę, jak i zaburzeń zachowania, w tym występowania zachowań obsesyjno-kompulsywnych, np. nerwowego krążenia po boksie czy nawet zachowań autoagresywnych prowadzących do samookaleczeń lub stanów lękowych czy coraz częściej opisywanych u koni stanów depresyjnych, • obniżenie zdolności poznawczych – pojawianie się trudności w uczeniu się, zapamiętywaniu i adaptacji do nowych sytuacji, a więc pogorszenie jakości współpracy z człowiekiem i rozwój problemów treningowych, • obniżenie poziomu bezpieczeństwa konia i człowieka – zwierzę zestresowane lub niemające dopływu dostatecznej ilości bodźców ze świata zewnętrznego (niezaspokojona potrzeba eksploracji) często szybciej i intensywniej reaguje na negatywne bodźce, które u konia znajdującego się w dobrej kondycji psychicznej nie wywołałyby reakcji. Pojawiać mogą się nieadekwatne do sytuacji zachowania, m.in. ucieczka, panika, gwałtowne ruchy czy agresja, • obniżenie funkcji rozrodczych konia. Podniesienie poziomu dobrostanu konia Podstawami zapewnienia koniowi dobrostanu na wysokim poziomie są wiedza w zakresie potrzeb gatunkowych konia, poznanie i zrozumienie indywidualnych uwarunkowań danego zwierzęcia oraz zdobycie umiejętności w zakresie obchodzenia się z koniem i treningu (tab. 2). Niezbędnych informacji w tym zakresie dostarcza przede wszystkim etogram konia. Pozwala on bowiem zrozumieć, jakie zachowania są właściwe dla gatunku i jak należy zorganizować życie zwierzęcia, by było ono zgodne z jego naturalnymi uwarunkowaniami. Chcąc zapewnić koniowi dobrostan na wysokim poziomie, nie musimy wcale wypuścić go na wolność i zrezygnować z treningów. Wystarczy, że zaopatrzymy się w odpowiednią wiedzę na temat tego, czego to zwierzę potrzebuje, odrobinę empatii i dobrej woli. Tylko wtedy, gdy zapewnimy koniowi właściwe dla niego warunki życia i pracy – co wcale nie musi wiązać się z dodatkowymi nakładami finansowymi – będziemy mieli szansę zrealizować jego cały potencjał jako towarzysza i sportowca. aa Źródła 1. Niemczycka E.A.: Choroby cywilizacyjne koni. „Życie Weterynaryjne” luty 2025, s. 28-35. 2. Ryan S. i in.: Dobrostan zwierząt. Zbiór wytycznych przeznaczonych dla lekarzy weterynarii i personelu zakładów leczniczych dla zwierząt przygotowany przez WSAVA. WSAVA, 2018. 3. Zeitler-Feicht M.H.: Zachowania koni. Przyczyny, terapia i profilaktyka. Świadome Jeździectwo, Warszawa 2014. Tab. 2. Wybrane cechy utrzymania i pracy konia niezbędne do zachowania jego dobrostanu na wysokim poziomie Zakres warunków Warunki pozwalające zachować wysoki poziom dobrostanu konia Warunki utrzymania • Stały dostęp do paszy objętościowej • Codzienny, wielogodzinny ruch na świeżym powietrzu • Kontakt z innymi końmi (z ewentualnym wyjątkiem czasu poświęconego na pracę) • Właściwie zbilansowana dieta, opieka weterynaryjna i inne działania zmierzające do utrzymania zdrowia konia • Zapewnienie dopływu pozytywnych bodźców z otoczenia Warunki pracy • Dostosowanie pracy do uwarunkowań i aktualnych możliwości fizycznych konia • Respektowanie psychicznych możliwości i ograniczeń gatunkowych oraz osobniczych danego konia (rodzaj temperamentu, charakter, typ osobowości), właściwy dobór rodzaju pracy do typu konstruktu psychicznego danego zwierzęcia • Prowadzenie pracy z wykorzystaniem metod bazujących na możliwościach psychofizycznych konia w zakresie jego zdolności uczenia się i wykonywania zadań • Wykluczenie stosowania fizycznej i psychicznej przemocy wobec konia 90 2/2025 H & B opieka
RkJQdWJsaXNoZXIy NzIxMjcz