HORSE&BUSINESS 3/2021

R ozmowy o psychologii sportu zawsze budzą duże zainteresowanie przy okazji największych im- prez sportowych oraz w sytuacjach, gdy dzieje się coś trudnego bądź niespodziewanego. Ostatnie pół- tora roku jest na to świetnym przykładem: pandemia COVID-19, wstrzymanie imprez jeździeckich ze względu na rozprzestrzenianie się wirusa EHV-1, a w tym wszyst- kim przygotowania do Igrzysk Olimpijskich w Tokio oraz innych zawodów. Media od razu podniosły temat tego, jak pod względem mentalnym będą radzić sobie sportowcy. Czy przerwy w startach i wytrącenie z rutyny przygotowań wpłyną negatywnie na ich formę? Jak poradzą sobie z pre- sją oraz stresem związanym z samym współzawodnictwem sportowym, ale również z niepewnością i nieprzewidywal- nością aktualnej sytuacji? Aspekt psychologiczny W kontekście profesjonalnego sportu pochylenie się nad aspektem psychologicznym wydaje się tym bardziej uzasadnione, że badania prowadzone już pod koniec lat osiemdziesiątych przez świetnych psychologów, Orlic- ka i Partingtona, na zawodnikach najwyższego wyczynu pokazały, że spośród trzech najważniejszych czynników przygotowania sportowego – fizycznego, technicznego i psychicznego – tylko ten ostatni w sposób istotny sta- tystycznie (czyli taki, który możemy uznać za ważny) tłu- maczy miejsce zajęte na Igrzyskach Olimpijskich. Wyniki tych badań tym bardziej można odnieść do współczesnego sportu, gdzie zawodnicy z elity są tak samo mocni, dyspo- nują świetnymi końmi, a tym samym ich przygotowanie czysto jeździeckie trudno by było jeszcze bardziej wyśru- bować. To właśnie głowa może zadecydować, kto stanie na najwyższym stopniu podium. W powszechnym rozumieniu ciągle pokutuje prze- świadczenie, że z usług psychologa, nie tylko sportu, ko- rzystają osoby z jakimiś problemami, z którymi coś jest nie tak. Nic bardziej mylnego. Psychologia sportu koncen- truje się w głównej mierze na poprawie osiągnięć sporto- wych. Na poprawianiu i rozwijaniu umiejętności potrzeb- nych w sporcie, a nie ich naprawianiu. Oczywiście, często zgłaszają się do mnie zawodnicy z konkretnym tematem, na przykład tacy, którzy zauważyli, że na zawodach popeł- niają więcej błędów niż na treningach, na parkurze „spa- lają się”. Jednak coraz częściej przychodzą też tacy, którzy po prostu chcą się rozwijać. Ich wyniki sportowe często są dobre, ale chcą, by były jeszcze lepsze. Psycholog sportu – tylko dla profesjonalistów? Jeździectwo w Polsce z roku na rok coraz bardziej się roz- wija i profesjonalizuje. Konie są pod świetną opieką róż- nych specjalistów. Mają zapewnioną odpowiednią dietę, masaże, zabiegi fizjoterapeutów czy osteopatów. Zarów- no zawodnicy, jak i amatorzy coraz częściej korzystają ze wsparcia różnych dodatkowych specjalistów i eksper- tów. Gdy myślę o kompleksowym rozwoju w jeździec- twie, to od razu przypomina mi się rozmowa ze znanym zawodnikiem WKKW, Pawłem Spisakiem, podczas jed- nego ze zgrupowań, na których był on trenerem. Ten wielokrotny olimpijczyk wyraźnie podkreślał, jak ważne jest holistyczne podejście do jeździectwa. Kompleksowe dbanie nie tylko o konia, ale też o jeźdźca i jego wszech- stronne przygotowanie do rywalizacji sportowej. Istotna jest również świadomość tego, że każdy sportowiec – czy to profesjonalista, czy amator – w pierwszej kolejności jest człowiekiem, a dopiero później zawodnikiem. Dlate- go poza wsparciem nakierowanym stricte na sport waż- ne jest zadbanie o jego ogólny dobrostan. Takie szerokie spojrzenie na sportowca leży u podstaw psychologii spor- tu. Doktor Jenny Susser, psycholog sportowa współpra- cująca między innymi z amerykańską drużyną olimpijską, w różnych wywiadach wyraźnie mówi, że niemożliwe jest pełne oddzielenie życia prywatnego od sportu. Dlatego budowanie odporności psychicznej zawodnika – zarówno w sporcie, jak i poza nim – wydaje się kluczem do suk- cesu. Dodatkowo umiejętności, które podczas współpracy z psychologiem sportu zawodnicy rozwijają (zalicza się do nich między innymi radzenie sobie ze stresem czy presją, utrzymywanie optymalnego poziomu motywacji, budo- wanie zaangażowania, dążenie do celu, koncentrację czy optymalne przygotowanie do startu i poradzenie sobie z wyzwaniami), można z powodzeniem wykorzystywać w innych dziedzinach życia – jeśli umiem skoncentrować się na zawodach, to bez problemu skorzystam z tej umie- jętności podczas egzaminu na studiach czy w pracy. Kolejnym ważnym aspektem jest to, że w jeździec- twie naszym partnerem jest zwierzę, które świetnie czy- ta nasz nastrój i czuje nasze emocje. Dlatego im większe W powszechnym rozumieniu ciągle pokutuje przeświadczenie, że z usług psychologa, nie tylko sportu, korzystają osoby z jakimiś problemami, z którymi coś jest nie tak. Nic bardziej mylnego. 32 3/2021 H & B Z D R OW I E