tritis). Najczęściej u wieloródek i klaczy starszych dochodzi do nadmiernego stanu zapalnego, gromadzenia się płynu po kryciu czy inseminacji. Jeżeli nie zostanie odpowiednio wyleczony, może nie tylko spowodować brak ciąży, ale również przekształcić się w zakaźne lub przewlekłe zapalenie błony śluzowej macicy. Mechanizmy obronne macicy można podzielić na immunologiczne (odpowiedź humoralna i komórkowa) i fizyczne (usuwanie płynu przez skurcze mięśniówki macicy oraz drenaż limfatyczny). W reakcji immunologicznej na wprowadzenie nasienia do macicy dochodzi do aktywacji kaskady reakcji. Pierwszą linię obrony stanowią mechanizmy niespecyficzne. Dochodzi do wydzielenia cytokin C3a i C5a pobudzających napływ komórek fagocytarnych – neutrofilów oraz ich aktywację. Komórki te wpływają na produkcję fosfolipidów i kwasu arachidonowego, co prowadzi do wyrzutu prostagladyny F2α z błon komórkowych oraz endometrium. PGF2α działa pobudzająco na mięśniówkę gładką macicy, doprowadzając do jej skurczów. Neutrofile wydzielają również enzymy lityczne służące do rozkładania ścian komórkowych bakterii podczas ich fagocytozy. Dochodzi także do wzrostu prozapalnych interleukin IL1β, IL – 8 i IFN – γ. Mechaniczne oczyszczanie macicy jest stymulowane nie tylko poprzez wydzielanie prostaglandyny, ale również przez oksytocynę, która uwolniona zostaje dzięki mechanicznej stymulacji szyjki macicy podczas kopulacji. Gdy macica jest już oczyszczona, w odpowiedzi na stan zapalny organizm wydziela kolejne cytokiny, tym razem przeciwzapalne, aby wyhamować toczący się proces. Aby odpowiedź zapalna pozostawała w fizjologicznych granicach, konieczna jest równowaga pomiędzy czynnikami pro- i przeciwzapalnymi. Proces oczyszczania macicy fizjologicznie nie trwa dłużej niż 24-48 godzin. U klaczy wrażliwych wydzielanie przeciwzapalnych cytokin (ILRA, IL – 10, IL – 6) jest zdecydowanie niższe, co prowadzi do zwiększonej liczby neutrofilów i silniejszej odpowiedzi zapalnej. Jeżeli reakcja zapalna się przedłuża, to staje się procesem patologicznym i należy podjąć kroki, aby pomóc klaczy i zwiększyć szanse na utrzymanie ciąży. Dodatkowo u starszych klaczy często dochodzi do zaburzenia kurczliwości macicy i niedostatecznego rozwarcia szyjki macicy. Nierzadko widoczna jest u nich także zmiana konformacji zewnętrznych narządów rodnych (zaburzenia zwarcia sromu, tworzenie gniazda, a także opadająca macica, co dodatkowo utrudnia odpływ płynu). Te klacze wymagają specjalnego traktowania i pomocy w oczyszczeniu macicy, gdyż naturalne mechanizmy zawodzą. Metody diagnostyczne Podstawowymi metodami diagnostyki postanówkowego zapalenia macicy są kontrolne badania ultrasonograficzne, które u klaczy ze skłonnościami do postanówkowego zapalenia błony śluzowej macicy powinny być wykonywane nawet już od 4 do 6 godzin po zdeponowaniu nasienia. Najczęstszym obrazem, jaki można zauważyć, jest znaczna (przekraczająca 20 mm) ilość nieechogennego płynu obecnego w macicy do 36 godzin po inseminacji (zdjęcie). Ważne jest także, aby przyjrzeć się historii rozrodczej klaczy i sprawdzić, czy nie występowało u niej wcześniej takie zjawisko, ponieważ może to skłonić lekarza weterynarii do dokładniejszej kontroli zarówno przed, jak i po inseminacji i do szybszego wdrożenia leczenia. U klaczy, u których płyn w macicy obecny jest jeszcze przed inseminacją, zauważono większe prawdopodobieństwo wystąpienia problemów z oczyszczeniem macicy po inseminacji. Problem do rozwiązania Co zatem można zrobić, aby poradzić sobie z postanówkowym zapaleniem macicy? U klaczy ze skłonnością do kumulowania się płynów sugeruje się użycie niskiej dawW pełni sprawny układ rozrodczy potrafi poradzić sobie z oczyszczeniem macicy po stanówce. Niestety, wiele klaczy wymaga wspomaganego leczenia ze względu na swoją wrażliwość, zaawansowany wiek i zmiany w obrębie układu rozrodczego. Fot. Anawet Nadmierne gromadzenie płynu w macicy po inseminacji jest charakterystycznym objawem postanówkowego zapalenia macicy 52 3/2024 H & B ZDROWIE
RkJQdWJsaXNoZXIy NzIxMjcz