Doświadczenia zastępcze Doświadczenia zastępcze to po prostu obserwacja sukcesów innych. Przy okazji igrzysk olimpijskich często mówi się o tym, że zawodnicy czekają na pierwszy medal reprezentacji. Obserwują starty innych, niekiedy z zupełnie różnych dyscyplin sportowych, i wyczekują tego pierwszego podium. Zawodnicy i trenerzy sami mówią o tym w wywiadach, że potem, niezależnie od dyscypliny, gdy w końcu ktoś zdobędzie medal, to ich pewność siebie rośnie. Jeśli widzę, że inni mogą, innym wychodzi, inni dają radę, to może to pozytywnie wpłynąć na moje poczucie własnej skuteczności. Ale nie tylko sukcesy się liczą. Obserwowanie innych zawodników, którzy wychodzą ze spadków formy, którzy wracają po kontuzji, którzy radzą sobie z różnymi wyzwaniami i trudnościami sportowymi, też może pokazywać innym sportowcom, że da się to zrobić i że jest to wykonalne. Jeśli innym się udało, to ja też dam radę. Postawa ciała Wyprostowana sylwetka, klatka piersiowa do przodu, głowa lekko do góry – taka postawa ciała będzie wpływała na to, jak się czujemy. Wiele badań pokazuje, że już po dwóch minutach utrzymywania takiej postawy nasza psychofizjologia zaczyna na to reagować. Rośnie poziom testosteronu, a maleje poziom kortyzolu. Czyli rośnie nasza mobilizacja, za którą będzie odpowiadał testosteron, a obniża się poziom hormonu związanego ze stresem. Jak mogą wykorzystać to jeźdźcy? Wystarczy zwrócić uwagę na swoją postawę, gdy na przykład czekamy na oglądanie parkuru oraz wtedy, gdy już ten parkur przechodzimy. Czy idę ze spuszczoną głową, ciągnąc nogę za nogą? Czy jednak maszeruję spokojnie, ale energicznie, z podniesionym czołem i wyprostowanymi ramionami? Perswazja słowna Istotne jest to, co usłyszymy z zewnątrz lub to, co będziemy mówić sami do siebie. Rozmowę z samym sobą w psychologii sportu nazywamy dialogiem wewnętrznym. Zawodnicy mogą starać się kontrolować to, co pojawia im się w głowach, i podczas treningów czy startów przeformułowywać te stwierdzenia na bardziej wspierające ich w działaniu. Mogą również stworzyć listę afirmacji, czyli zdań, które będą się odnosić do ich mocnych stron, tego, co potrafią, co już osiągnęli i z czym sobie poradzili. Dobrym rozwiązaniem jest zrobienie sobie z takiej listy nagrania, które będą mogli odsłuchiwać w sytuacjach silnego stresu, zwątpienia czy po prostu w ramach rutynowego przygotowania do startu. Ważne jest też to, by zawodnik rzeczywiście wierzył w te informacje, których słucha lub które sam sobie powtarza. Powtarzanie sobie w kółko „Jestem zwycięzcą”, jeśli te słowa nie mają dla sportowca żadnego znaczenia, będzie bezsensowne. Bardzo ważną rolę w budowaniu pewności siebie poprzez perswazję słowną odgrywają też trenerzy. To oni mogą być niekiedy najważniejszym źródłem informacji dla zawodnika na temat nie tylko jego mocnych stron, ale też rezerw. Niekiedy trenerzy boją się, że jeśli zbytnio będą komunikować swoim podopiecznym, co ci robią dobrze, to oni obrosną w piórka. Albo po prostu w swojej pracy aż nadto skupiają się na poprawianiu błędów. Sportowcom prowadzonym przez takich tenerów często bardzo trudno jest wymienić nawet tylko trzy swoje mocne strony i często wynika to z tego, że po prostu nie słyszą o tym na treningach. Żeby zawodnik mógł skupiać się na rozwoju swoich rezerw, ważne jest zachowanie proporcji przynajmniej 3 : 1 – na jedną uwagę odnośnie do tego, co podopieczny ma poprawić, powinny pojawić się trzy komunikaty doceniające i wzmacniające. Odpowiedni wygląd Dotyczy to zarówno kobiet, jak i mężczyzn. To, jak zawodnicy wyglądają w czasie zawodów, może wpływać na to, jak pewnie się czują. Makijaż, fryzura czy odpowiednio dobrany strój zarówno na start, jak i na przegląd weterynaryjny mogą okazać się bardzo ważnymi elementami przygotowania do startu. W jeździectwie będzie to dotyczyło również koni, a dokładniej tego, jak zawodnik postrzega swojego konia. Równe koreczki, czaprak, nauszniki, a w sporcie dzieci brokat w ogonie i grzywie mogą dodawać uczucia pewności. Wyglądam dobrze, czuję się dobrze, jestem gotowy na to, co mnie czeka. aa Fot. AdobeStock/magele 3/2024 75 H & B ZDROWIE
RkJQdWJsaXNoZXIy NzIxMjcz