Najczęstsze choroby przyzębia koni Wśród najczęstszych chorób przyzębia wyróżnić należy: 1. Zapalenie dziąseł (gingivitis) Pierwszy, stosunkowo łagodny etap problemów. Objawia się zaczerwienieniem, obrzękiem i tkliwością dziąseł. Często towarzyszy mu przykry zapach z pyska. U koni może wynikać z obecności resztek paszy, które zaklinowały się między zębami, szczególnie w szczelinach spowodowanych nierównym ścieraniem. 2. Periodontitis – zapalenie przyzębia To kolejny etap, w którym proces zapalny obejmuje nie tylko dziąsła, ale także więzadła i kość. Tworzą się tzw. kieszonki przyzębowe, w których zalegają resztki pokarmowe, gromadzą się bakterie i dochodzi do ropienia. Konie z zaawansowanym periodontitis odczuwają silny ból, często przerywają żucie, krztuszą się, a w konsekwencji chudną. 3. Diastema To nienaturalne odstępy między zębami trzonowymi, w które wpycha się pokarm. Utrzymywanie się resztek paszy w tych miejscach prowadzi do przewlekłego stanu zapalnego, powstawania kieszonek i postępującej utraty tkanek przyzębia. 4. Resorpcja zębów i utrata korzeni W skrajnych przypadkach proces zapalny może powodować rozpad tkanek przyzębia i resorpcję korzeni zębów. Utrata stabilności zęba to nie tylko ogromny dyskomfort, ale też ryzyko, że ząb wypadnie przedwcześnie, zaburzając mechanikę żucia. 5. Powikłania ogólnoustrojowe Nie możemy zapominać, że stan zapalny w jamie ustnej jest źródłem bakterii i toksyn, które przedostają się do krwi. Mogą one obciążać serce, nerki czy wątrobę. U koni sportowych bywa to bezpośrednią przyczyną spadku wydolności. Ostatnie badania na ludziach wykazały bezpośredni związek niewystarczającej higieny jamy ustnej z pojawieniem się raka trzustki, a koń też ssak. Objawy, które powinny zaniepokoić Choroby przyzębia u koni rozwijają się podstępnie. Właściciel często nie zauważa problemu, dopóki nie jest on zaawansowany. Warto jednak zwrócić uwagę na kilka sygnałów ostrzegawczych: • długi czas żucia paszy, wypluwanie niestrawionych kłębów siana („quidding”), • ślinienie się, pienista lub cuchnąca wydzielina z pyska, • spadek apetytu i utrata masy ciała, • bolesność przy zakładaniu wędzidła, • przykry zapach z jamy ustnej, • obrzęk dziąseł lub krwawienie, • pogorszenie kondycji i apatia. Każdy z tych objawów powinien być sygnałem do wezwania lekarza weterynarii stomatologa. Kolejny problem to niewłaściwe ścieranie zębów. U koni w naturalnych warunkach zęby ścierają się równomiernie podczas długiego przeżuwania włóknistej paszy. W warunkach stajennych, przy podawaniu pasz treściwych, dochodzi do powstawania ostrych krawędzi, haków czy diastem. Inny problem to resztki pokarmowe i bakterie. Uwięzione w przestrzeniach międzyzębowych fragmenty siana lub ziarna stają się pożywką dla bakterii, co prowadzi do rozwoju stanu zapalnego. Warto dodać, że starsze konie częściej cierpią na choroby przyzębia ze względu na naturalne zmiany w budowie zębów i ich zużycie. Zaniepokoić mogą też niewłaściwe warunki środowiskowe i żywieniowe, m.in.: • zbyt mała ilość siana w diecie, • pasze pylące i zanieczyszczone, • brak dostępu do naturalnych powierzchni ścierających (np. twardych roślin). Profilaktyka – klucz do zdrowia Podstawą profilaktyki są systematyczne wizyty lekarza weterynarii specjalizującego się w stomatologii końskiej – co najmniej raz w roku, a u koni starszych nawet dwa razy. Wczesne wyrównywanie powierzchni zębów, usuwanie haków i korekta znacząco ograniczają ryzyko zapaleń. Edukacja właścicieli Świadomość hodowców i opiekunów koni to fundament profilaktyki. Nauka rozpoznawania pierwszych objawów, zrozumienie roli diety i regularnych kontroli stomatologicznych mogą znacząco poprawić komfort życia koni i obniżyć koszty leczenia. Wiele chorób przyzębia można skutecznie ograniczyć poprzez profilaktykę: regularne kontrole stomatologiczne, właściwe żywienie i naturalne sposoby wspierania zdrowia jamy ustnej. 60 4/2025 H & B zdrowie
RkJQdWJsaXNoZXIy NzIxMjcz