Lider Biznesu. Ogrodniczy Magazyn Branżowy 61 TRENDY Rozpoznawanie korzeni danego gatunku drzewa ma znaczenie przede wszystkim w kontekście ochrony drzew i planowania przestrzeni zieleni. W wielu sytuacjach – przy inwestycjach budowlanych, tworzeniu planów zagospodarowania przestrzennego czy ocenie stanu zdrowotnego drzew – konieczne jest określenie zasięgu strefy korzeniowej danego drzewa. Kiedy projektujemy strefy ochronne wokół drzewa lub planujemy prace ziemne w jego otoczeniu, ważne jest, by wiedzieć, gdzie faktycznie kończą się korzenie – i to korzenie konkretnego drzewa oznaczonego ponad ziemią — nie tylko jaki jest zasięg jego korony. Jeżeli potrafimy rozpoznać korzenie konkretnego gatunku na podstawie cech wizualnych (kolor drewna, typ tkanek, kora podziemna, układ przetchlinek), możemy lepiej określić obszar zagrożenia uszkodzenia systemu korzeniowego. ROZPOZNAWANIE KORZENI A WIEDZA O DRZEWACH I ICH OCHRONA W literaturze można znaleźć wiele badań dotyczących morfologii i anatomii korzeni drzew, jednak często wymagają specjalistycznych metod i technologii. Cechy takie jak układ naczyń przewodzących widocznych w przekroju, odcień drewna, obecność przetchlinek, a nawet ich mikrostruktura w częściach przechodzących w korę, mogą stanowić swoisty „odcisk palca” gatunku. Wreszcie — co równie istotne — rozpoznawanie wizualne korzeni jest wyrazem pogłębienia naszego rozumienia drzew jako złożonych organizmów, których każda część ma znaczenie. W dobie urbanizacji i coraz częstszych kolizji drzew z infrastrukturą zrozumienie podziemnego wymiaru drzewa jest wyrazem odpowiedzialności. Widząc, co zwykle ukryte, możemy lepiej zadbać o te, które nas otaczają, i — przy tej okazji — zyskać głębszą perspektywę relacji człowieka z naturą. ROZPOZNAĆ – ALE JAK? Rozpoznawanie gatunków korzeni drzew jest umiejętnością dość rzadką, a do niedawna nie było podręczników, które by w tym pomagały. Z takim problemem zetknęli się autorzy nowego poradnika, którzy w swojej pracy potrzebowali przypisać znalezione w wykopach korzenie do drzew na danym terenie. Norwegowie Kristin Moldestad i Olve Lundetræ nie znajdując dobrych tropów w dostępnych publikacjach, postanowili to sami zbadać i na podstawie swoich doświadczeń, w oparciu o proste narzędzia jak aparat w smartfonie, zmysły oraz miarkę i lupkę, stworzyli unikalny prosty poradnik. Korzystając z ich wskazówek – w niedawno wydanej w języku polskim publikacji – można z dużą trafnością przypisać korzenie do gatunku, co otwiera drogę do precyzyjniejszych decyzji ochronnych i zarządczych. W identyfikacji pomagają cechy kory zewnętrznej i wewnętrznej, kambium, drewna, promieni miękiszowych, naczyń oraz przetchlinek. Do tego obserwacji należy poddać ogólny wygląd korzeni, twardość/elastyczność, reakcje na powietrze (np. zmiana barwy) oraz inne cechy, np. brodawki na olszy. Przydatne zmysły to oprócz wzroku także węch – korzenie wydzielają specyficzne zapachy, oraz dotyk – twardość/giętkość korzeni jest pomocną cechą w rozpoznawaniu gatunków. Np. dąb szypułkowy ma dość jasne korzenie i bardzo charakterystyczny przekrój o niewielu grubych promieniach miękiszowych; korzenie brzozy brodawkowatej mają jaśniejsze drewno, cienką korę i nieco przypominają młode pędy części nadziemnej; sosny zwyczajne mogą mieć pomarańczowy odcień kory, widoczne żywiczne kanały i pachnieć żywicą. JAK ZBIERAĆ DANE O KORZENIACH I POZYSKIWAĆ PRÓBKI Badanie korzeni drzew w terenie wymaga nie tylko wiedzy o ich budowie, lecz także umiejętności dokumentowania tego, co się widzi. Dobre zdjęcia i rzetelne notatki terenowe pozwalają później analizować cechy diagnostyczne, porównywać fragmenty z literaturą lub przekazać materiał specjalistom. Dokumentacja wizualna staje się też częścią archiwum przyrodniczego, które może służyć do monitoringu zmian w czasie. Przygotowanie przekroju. Najlepsze wyniki uzyskuje się przy przekrojach świeżych – tam, gdzie korzeń został odsłonięty w naturalny sposób (np. erozja, wykop, osuwisko) lub podczas kontrolowanego odkrycia przez arborystę. Warto unikać fragmentów przeschniętych czy nadmiernie zabrudzonych, choć autorzy wspomnianego poradnika wskazują, że nawet po kilku godzinach od ucięcia cechy gatunkowe są nadal wyraziste. Jeśli to możliwe, przed fotografowaniem należy oczyścić powierzchnię przekroju miękkim pędzlem lub wilgotną szmatką, bez stosowania środków chemicznych. Korzenie do analizy powinny mieć średnicę co najmniej 1 cm, przy czym
RkJQdWJsaXNoZXIy NzIxMjcz