Fitness Biznes 1/2021

• skurcz mięśni gładkich. Hiperwentylacja może wpłynąć na stabilność kręgosłupa na wiele sposobów: • zwiększa napięcie mięśniowe, • zwiększa przykurcze (oraz zwiększa ryzyko wystąpienia spazmu mięśniowego), • zwiększa podatność na katecholaminy (np. zwiększa reakcję na stres itp.), • prowadzi do mniejszej efektywności pracy mięśni poprzez wprowa- dzenie ich w stan niedokrwienia, • zmniejsza ciśnienie śródbrzuszne poprzez zaburzoną pracę prze- pony, bezpośrednio obniżając stabilność kręgosłupa. Balon wewnątrz brzucha Istnieją dowody naukowe dokumentujące aktywność przepony w związku z zadaniami wpływającymi na stabilność kręgosłupa. Wy- kazano również, iż zwiększone ciśnienie śródbrzuszne, nawet przy ograniczonej pracy mięśni brzucha i mięśni przykręgosłupowych, zwiększa jego stabilność. Jednakże w momencie, gdy w tym samym czasie występuje zwiększone zapotrzebowanie na tlen oraz na funkcje stabilności (np. poprzez zadanie ruchowe rzucające wyzwanie stabil- ności kręgosłupa), ta druga zostanie poświęcona na rzecz zwiększe- nia respiracji i dopływu tlenu. Mechanizm ciśnienia śródbrzusznego został po raz pierwszy opisany przez Bartelinka w 1957 roku (Barte- link Dl. „The role of abdominal pressure in relieving the pressure on the lumbar intervertebral discs”. J Bone Joint Surg 1957; 39B:718–25). Mechanizm ten, działając jak wewnątrzbrzuszny balon, ma za zada- nie wspomóc kręgosłup z przodu i zmniejszyć wymagania stawiane mięśniom przykręgosłupowym oraz obniżyć działanie sił kompresyj- nych na kręgosłup. Badania naukowe potwierdzają wzrost ciśnienia śródbrzusznego przed wykonaniem ruchu w sposób antycypacyjny, korzystając z tzw. mechanizmu sprzężenia wyprzedzającego. Wzrost ten służy jako strategia stabilizująca tułów przed wystąpieniem dzia- łania sił zewnętrznych. Grupa australijska z prof. Hodgesem na czele (twórcy „core stability”) dowiodła, iż z grupy mięśni głębokich (mię- sień poprzeczny brzucha, przepona, mięsień wielodzielny, mięśnie dna miednicy) mięsień poprzeczny brzucha oraz przepona są głów- nymi mechanizmami wzrostu ciśnienia śródbrzusznego w strategii antycypacji i stabilizacji w sposób wyprzedzający. Bardzo ważna jest również koordynacja posturalnej roli mięśnia poprzecznego, przepo- ny i mięśni dna miednicy z respiracją − oddechem. W trakcie swo- bodnego oddechu (w trakcie wdechu) przepona, mięsień poprzeczny brzucha oraz mięśnie dna miednicy napinają się, kontrolując wzrost ciśnienia. Swobodny niewymuszony wydech jest czysto pasywny, choć w momencie zwiększenia zapotrzebowania na wydech pierw- szym mięśniem wspomagającym jest mięsień poprzeczny brzucha. Wraz z rosnącym zapotrzebowaniem na tlen ciśnienie śródbrzuszne rośnie dwufazowo: w trakcie wdechu oraz w trakcie wydechu (w fazie wydechu wspomagane większą pracą mięśni brzucha oraz mięśni dna miednicy). Sugeruje to zaawansowane wzorce koordynacji po- między przeponą, mięśniami dna miednicy oraz mięśniem poprzecz- nym brzucha, gdzie praca oscyluje wciąż pomiędzy pracą koncen- tryczną a ekscentryczną w relacji z zapotrzebowaniem na tlen oraz obciążeniem zewnętrznym (zwiększenie ciśnienia w celu zwiększenia stabilności). W momencie, gdy któryś z elementów tej synergii będzie zaburzony, hipoaktywny lub hiperaktywny, stabilność, oddech lub kontynencja (trzymanie moczu i stolca) zostaną również zaburzone. Poprawa funkcji respiracyjnych Reedukacja oddechu jest kluczowym elementem służącym popra- wie funkcji respiracyjnych, jak i poprawiającym stabilność kręgosłupa. Przeglądając piśmiennictwo naukowe, można doszukać się dowo- dów potwierdzających wpływ takiego treningu na poprawę kontroli postawy, poprawę stabilności kręgosłupa, obniżenie poziomu odczu- wanego bólu oraz obniżenie ryzyka wystąpienia stanu lękowego lub paniki. Na co zwrócić uwagę w ocenie oddechu: • częstość oddechów (10–14 na minutę u zdrowej dorosłej osoby), • oddech nosem czy ustami (swobodny, spokojny oddech – nos), • czy występuje ruch klatki piersiowej przy spokojnym oddechu (hi- perinflacja), • nadużywanie mięśni pomocniczych (przy spokojnym oddechu jedy- nym mięśniem pracującym powinna być przepona), • częste ziewanie, • wstrzymywanie oddechu, • spinanie mięśni brzucha, • kombinacja z powyższych, • częste chrząkanie. Którykolwiek z powyższych objawów oznacza potrzebę reedu- kacji w celu optymalizacji funkcji. Przy reedukacji oddechu trzeba uwzględnić cztery główne zasady: 1. świadomość zaburzonego wzorca; 2. relaksacja (wyhamowanie aktywacji i nadmiernego ruchu) klatki piersiowej, barków oraz mięśni wdechowych pomocniczych; 3.trening dolnego toru oddechowego (izolowana praca przepony); 4. kontrola częstości oddechów. Badania nauko- we potwierdzają wzrost ciśnienia śródbrzusznego przed wykona- niem ruchu w spo- sób antycypacyjny, korzystając z tzw. mechanizmu sprzężenia wy- przedzającego.