Fitness Biznes 03/2021

60 | STREFA TRENERA patologie czy choroby. Równocześnie wraz ze zmianami organizmu związanymi z wiekiem zwiększa się liczba czynników ryzyka urazu. Tu wymienić należy choćby: osłabienie siły mięśniowej w kończynach dolnych, zaburzenia chodu, urazy z przeszłości, problemy ze wzro- kiem, przyjmowanie niektórych leków, zależność funkcjonalną w za- kresie podstawowych czynności samoobsługi, upośledzenie funkcji poznawczych, wiek powyżej 80 lat, niska masa ciała czy obecność chorób przewlekłych. Co istotne, dane epidemiologiczne pokazują, że śmiertelność związana z urazami wzrasta w sposób istotny już po 40. roku życia. Dlatego aktywność fizyczna powinna być nieodzow- nym elementem naszego funkcjonowania już od najmłodszych lat. Statystyki nie kłamią Większość badaczy uznaje za punkt zwrotny 65. rok życia. Od tego bowiem momentu śmiertelność pourazowa wzrasta o ok. 6,5 proc. rocznie. Wiek jest niezależnym czynnikiem ryzyka zgonu w wyniku urazu. Zgodnie z szacunkami stowarzyszenia EuroSafe, które zajmuje się problematyką wypadków, rocznie na terenie Europy w wyniku ura- zów (bez uwzględniania zatruć) umiera ponad 228 tys. osób, z cze- go blisko 48 proc. stanowią osoby powyżej 65. roku życia. Ponadto blisko 37 proc. urazów w populacji najstarszej jest spowodowanych upadkiem. Narażeni na upadek Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) upadek to zdarzenie, w wyniku którego człowiek niezamierzenie i nieprzymu- szenie, w wyniku utraty równowagi, znalazł się na podłodze lub innej nisko położonej powierzchni. Upadki w znaczący sposób obniżają jakość życia osób w wieku senioralnym, bowiem długotrwałe unieru- chomienie prowadzi do szybkiej utraty ich ogólnej sprawności. Dane epidemiologiczne pokazują, że co trzecia mieszkająca samodzielnie osoba po 65. roku życia jest narażona na upadek przynajmniej raz w roku. Stanowi to poważny problem geriatryczny, społeczny i eko- nomiczny. Codzienny plan ćwiczeń Przyczyny upadków u osób po 65. roku życia są złożone. Procesy inwolucyjne wywierają bowiem znaczący wpływ na wszystkie waż- niejsze układy i narządy, nawet przy braku zmian chorobowych. Gdy jednak do tego dodamy choroby współistniejące oraz polipragmazję, możemy mieć do czynienia ze znacznym upośledzeniem mobilno- ści i związanymi z tym trudnościami w wykonywaniu podstawowych czynności dnia codziennego. Według raportu WHO dotyczące- go zapobiegania upadkom osób starszych (Global Report on Falls Prevention in Older Age) upadki są najczęściej wynikiem wzajemnie oddziałujących na siebie czynników skategoryzowanych w czterech wymiarach: biologicznym, behawioralnym, środowiskowym i socjo- ekonomicznym. Jednak do najistotniejszych przyczyn upadków moż- na zaliczyć: osłabienie siły mięśniowej, zaburzenia chodu, równowa- gi i koordynacji ruchowej, a także wcześniej przebyte upadki. Stąd ogromny nacisk powinniśmy kłaść właśnie na włączenie do codzien- nego harmonogramu odpowiednio dobranych ćwiczeń fizycznych. Jak senior w wodzie W znacznej większości przypadków doskonałym rozwiązaniem będą zajęcia w środowisku wodnym. Woda zapewnia kapitalne wa- runki do ćwiczeń angażujących jednocześnie wiele grup mięśnio- wych, a także obniżania odczucia bólu lub dyskomfortu związanego z wykonywaniem ćwiczeń. Podstawową zaletą środowiska wodne- go jest odciążenie osoby ćwiczącej oraz wykorzystanie wody jako oporu do ćwiczeń. W wodzie ruch wykonuje się o wiele łatwiej, gdyż środowisko to powoduje pozorne zmniejszenie masy ciała i siły gra- witacji działającej stale na człowieka. Tym samym korzystnie wpływa na stawy i chroni przed nadmiernym obciążeniem wrażliwych czę- ści układu kostnego (kolana, kręgosłup). Oprócz odciążenia woda daje duży opór dla poruszającego się w niej organizmu, co umoż- liwia wzmacnianie siły mięśniowej oraz poprawę wydolności fizycz- nej. Umożliwia nam także bezpieczną pracę z mięśniami stabilizu- jącymi, co przekłada się na poprawę równowagi na lądzie, czyli na utrzymanie środka ciężkości ciała w pozycji równowagi w spoczynku i w ruchu. Należy pamiętać, że elementem warunkującym wysoki poziom sprawności fizycznej są zdolności motoryczne, definiowane jako właściwości psychofizyczne rozwijające się na podłożu zadat- ków genetycznych, warunkujących jakość przebiegu i efekt końco- wy czynności ruchowych. Zajęcia z aqua fitnessu wielotorowo wpły- wają na ćwiczącego. W procesie zajęć treningowych priorytetowe znaczenie ma oddziaływanie fizyczne, które wiąże się ze zmianami funkcjonalnymi i strukturalnymi w organizmie człowieka. Mamy tu jednak do czynienia również z oddziaływaniami: psychicznym, spo- łecznym, emocjonalnym oraz kinestetycznym. Woda dzięki swoim właściwościom fizycznym jest także idealnym środowiskiem do nauki komunikacji neuromięśniowej. To właśnie odpowiednio przygotowany trening w wodzie pozwala doskonalić równowagę oraz koordynację ruchową, które mają tak istotne znaczenie w prewencji upadków. Do- datkowo ruch w głębokiej wodzie z wykorzystaniem różnego rodzaju przyborów wypornościowych, potęgujących stan braku równowagi, a także odpowiednio dobrane ćwiczenia asymetryczne, umożliwiają nam reedukację mięśniową w niezwykle bezpiecznych warunkach. Należy jednak pamiętać, że zalecając wszelkiego rodzaju ćwiczenia fizyczne, należy uwzględnić wszystkie zmiany fizjologiczne, tak aby zmaksymalizować korzyści i zminimalizować ryzyko urazów w czasie ćwiczeń. Stąd tak istotne znaczenie ma odpowiednie przygotowanie kadry instruktorskiej. Aktywność fizyczna = hamulcowy chorób Postęp cywilizacyjny sprawia, że ludzie są zdrowsi i żyją dłużej. Systematycznie uprawiana aktywność fizyczna korzystnie wpływa na rozwój fizyczny oraz ogólnie poprawia stan zdrowia, rozwija ce- chy motoryczne, wywiera dodatni wpływ na kondycję ćwiczących, podwyższa odporność na przeziębienia, hartuje organizm, opóźnia starzenie się i pozytywnie kształtuje sferę psychiczną – jest także z powodzeniem wykorzystywana w profilaktyce chorób, również cy- wilizacyjnych. Podstawową zaletą środowi- ska wodnego jest odciążenie osoby ćwiczącej oraz wykorzystanie wody jako oporu do ćwiczeń.