OMEGA 2/2021

OMEGA 2 | 2021 10 _TREND BOOK O tym się mówi Możliwość rewitalizacji na tereny zielone pojawia się często z zastrzeżeniem, że byłoby to działanie akceptowalne po dokonaniu ekshumacji i przenie - sieniu szczątków ludzkich w inne miejsca. Pojawiają się również głosy sprzyjające koncepcji rewitalizacji cmentarzy jako miejsc parkowo-spacerowych z zacho - waniem elementów cmentarza (pomniki). Dbałość o godność osób zmarłych jest priorytetem. • Na temat wykorzystania starych nagrobków do innych celów zdania są podzielone. Często pojawia się wątek uzależnienia losów starego nagrobka od jego kondycji technicznej, wartości historyczno-artystycznej oraz przyzwolenia rodziny. Przeważają jednak głosy sprze - ciwu. Osoby wyrażające opinię w procesie konsul - tacji wielokrotnie podkreślały, że stare nagrobki są symbolem pamięci, przedmiotem historii oraz kultury regionów i lokalnych społeczności, w związku z czym należy o nie zadbać albo poprzez godne składowanie, albo przez poddanie ich renowacji, zwłaszcza jeśli są to nagrobki historyczne, zabytkowe, przedstawiające wartość artystyczną. Jakikolwiek recykling bardziej współczesnych nagrobków zawsze powinien nastę - pować za zgodą rodziny. Przeznaczenie kamienia pochodzącego z nagrobków na budowę dróg raczej nie zyskuje poparcia. Jeśli już, to pojawia się społeczne przyzwolenie, by budować z nich kolumbaria, świą - tynie lub mury okalające nekropolię. Być może tak silne przywiązanie do symboliki nagrobków związane jest z tym, że w pamięci wielu osób wciąż żywe są obrazy dewastacji cmentarzy innych wyznań w różnych okre - sach historycznych. • Określenie przejrzystych i jawnych cenników usług cmentarnych oraz maksymalnych taks na wszystkich cmentarzach, niezależnie od tego, kto jest ich zarządcą, jest bardzo pożądane społecznie. Brak regulacji w tym obszarze postrzegane jest jako czynnik pogłębiający dysproporcje społeczne. Niemal wszyscy uczestnicy konsultacji wyrażali oczekiwanie co do obligato - ryjnej jawności i przejrzystości cenników. Koncepcji uregulowania kwestii maksymalnych opłat jest kilka, każda budzi jednak wątpliwości i zastrzeżenia, czy to na temat konstruowania takiej maksymalnej taksy, czy to na temat naruszania tajemnicy handlowej. • Bardzo jednoznaczne poparcie społeczne uzyskał postulat oznaczania wszystkich starych cmentarzy w ewidencji gruntów, co byłoby bardzo pomocne w odpowiedzialnym planowaniu inwestycji. • Dopuszczenie nowych form pochówków, w szczegól - ności ekologicznych było bodaj najbardziej angażu - jącym wątkiem konsultacji społecznych Inicjatywy (Nie)zapomniane Cmentarze. W przytłaczającej więk - szości wypowiedzi wybrzmiewało klarowne i stanowcze oczekiwanie wolności wyboru formy pochówku zgodnie z własnymi ideami, przekonaniami, odmiennej od dotychczasowej tradycji, w formie bardziej ekolo - gicznej, i w tym rozsypywania prochów na terenach prywatnych publicznych. Mocno swoją opinię wyrazili zwolennicy pogrzebów ekologicznych (również tych najbardziej innowacyjnych form, jak kompostowanie lub resomacja) oraz cmentarzy leśnych, gdzie ciało lub urna z prochami składane są pod drzewem, lub gdzie na szczątkach zmarłej osoby sadzi się drzewo. Wokół tego zagadnienia poruszono szereg ważnych kwestii, które powinny być uregulowane wraz z liberalizacją przepisów prawa pogrzebowego, a są to między innymi: definicja pochówków ekologicznych, także w kontekście toksycz - ności ludzkiego ciała, ochrona drzew stanowiących żywy pomnik pamięci na cmentarzach leśnych, pozyskiwanie naturalnych kamieni stanowiących nagrobek w sposób nienaruszający ekosystemu, przyjrzenie się kwestii speł - nienia obowiązujących przepisów dotyczących ochrony wód. Pojawiły się również głosy na temat koniecz - Czy jako społeczeństwo bylibyśmy gotowi zrezygnować z przynoszenia sztucznych kwiatów i palenia zniczy na terenie leśnych cmentarzy?