SUKCES PO POZNAŃSKU 4/2023

| KWIECIEŃ 2023 MIASTO WARTE POZNANIA | 9 ATRAPA Pomnik miał stanąć przed westybulem, zanim rozpocznie się PeWuKa. Zrealizowanie go w tak krótkim terminie okazało się jednak niemożliwe. Rzeźbiarka wymyśliła więc fortel, na który zgodzili się organizatorzy. Kilka dni przed inauguracją wystawy na cokole stanęła atrapa – wykonana z gipsu figura Kościuszki, spatynowana na kolor imitujący brąz. To właśnie ten gipsowy posąg pojawia się na setkach pocztówek i foto- grafii z PeWuKi. Gdy tylko wystawa się zakończyła, artystka zwróciła się do władz o usunięcie tymczasowej figury z po- stumentu. Jej prośby i ostrzeżenia jednak zlekceważono i… pewnego zimowego dnia naczelnik sam zszedł, a właściwie spłynął z cokołu. Pomnik Kościuszki był już wówczas na ukończeniu. Od- lany został w brązie przez mistrza giserskiego Waltera, a uro- czyście odsłonięty 27 grudnia 1930 roku, w 12. rocznicę wy- buchu powstania wielkopolskiego. Okolicznościową mowę wygłosił wówczas prezydent Cyryl Ratajski, który podkreślał, że idee naczelnika były dla Wielkopolan „jednym ze źródeł żywotności polskiej, która dała narodowi siły do przetrwania długich lat niewoli”. Cokół pomnika wykonany był z kamienia, artystka wykuła w nim symboliczne postaci, których znaczenie tak opisywała: „Frontalna postać płaskorzeźb przedstawia „Wielkopolskę” jako młodą kobietę z ludu w stroju wczesnosłowiańskim, z orłemw tle, trzymającą w jednej dłoni hełm i gałązkę dębu, w drugiej sztandar z herbem Poznania. Boczne postacie przedstawiają symboliczne figury wojowników we wcze- snosłowiańskim uzbrojeniu. Jedna z postaci chwyta za miecz („Zbudzony Lud”), druga wzywa do boju dźwiękami rogu („Zew”), w gotowości do walki w obronie granic. Te alego- ryczne postacie odpowiadały intencjom ówczesnych zlece- niodawców pomnika, którzy pragnęli przez ten akcent na- wiązać do szczególnie ważnej w naszej dzielnicy zachodniej sprawy obrony kraju przed zakusami chciwych zaborców germańskich”. Niemcy, przed których zakusami ostrzegała artystka, kilka lat później wkroczyli do Poznania. Pomnik Kościuszki był jednym z pierwszych, który nakazali zburzyć. Metal, z które- go wykonano posąg polskiego bohatera, przetopiono na ar- maty dla zaborczej armii. Powrót Kościuszki do Poznania nastąpił dopiero po 30 latach. Zrekonstruowanie tego pomnika powierzono Zo- fii Trzcińskiej-Kamińskiej, której udało się ocalić projekty przedwojennego monumentu i bogatą ikonografię. Uroczy- ste odsłonięcie odbyło się w 1967 roku, w ramach obchodów 150. rocznicy śmierci wodza insurekcji. Do wykonania posą- gu wykorzystano brąz pochodzący z dzwonu, który z wieży zamku cesarskiego miał po wsze czasy głosić niemieckie pa- nowanie nadWielkopolską. Miejsce pomnika niewiele się zmieniło. Stanął u zbiegu ul. Grunwaldzkiej i ul. Świerczewskiego (obecnie ul. Bukowska), w stosunku do przedwojennej lokalizacji został jedynie „cof- nięty” o kilkadziesiąt metrów w głąb ul. Bukowskiej. Nieste- ty, ponad 55 lat po powrocie Kościuszki do Poznania, tylko nieliczni o nim pamiętają. Pomnik stoi ukryty wśród drzew, dojść do niego można po zniszczonych płytach chodniko- wych, a za tło ma zaniedbane budynki jeżyckiej energetyki. SKWER CZTERECH POWSTAŃ WIELKOPOLSKICH Mam nadzieję, że wkrótce ten przykry obraz się zmieni. Wspólnie z Fundacją Kochania Poznania przygotowałem wniosek o rewitalizację otoczenia pomnika, a przede wszyst- kim o nazwanie tego miejsca Skwerem Czterech Powstań Wielkopolskich. Chciałbym, żeby to miejsce przypominało, że nasi przodkowie aż czterokrotnie chwytali za broń i wy- stępowali przeciwko niemieckiemu zaborcy: w 1794 roku zmusili wojska niemieckie do odejścia spod obleganej War- szawy, w której bronił się Kościuszko; w 1806 roku wygnali Prusaków i przyłączyli Wielkopolskę do Księstwa Warszaw- skiego; w 1848 roku walczyli, byWiosna Ludów dała wolność także Polakom; a w 1918 roku sprawili, że Wielkopolska stała się wolna i polska. Skwer Czterech Powstań Wielkopolskich z pomnikiem Tadeusza Kościuszki, tuż przy Międzynarodo- wych Targach Poznańskich, będzie przypominał poznania- kom oraz naszym gościom, że nasi przodkowie potrafili nie tylko solidnie pracować w czasie pokoju, ale także dzielnie walczyć w czasie wojny. z POZNANIACY NA COKOŁACH „Sukces po poznańsku” przybliża swoim Czytelnikom inspirujące historie ludzi, którzy odnieśli sukces. Rozmawiamy z nimi, stara- my się poznać ich sekrety, żeby nasi Czytelnicy mogli skorzystać z ich doświadczeń i wieść szczęśliwe życie. O poznaniakach suk- cesu, którzy każdego dnia spoglądają na nas ze swoich cokołów, co miesiąc opowiada będzie dr Paweł Cieliczko. Pomnik Tadeusza Kościuszki w Poznaniu, zdjęcie współczesne, domena publiczna