SUKCES PO POZNAŃSKU 6/2020

46 | PORADNIK/PRAWO sukces PO POZNAŃSKU | CZERWIEC 2020 UMOWY P ojęcie siły wyższej, choć już wielokrotnie było stoso- wane wwielu aktach prawnych i umowach zawie- ranych przez przedsiębiorców, nie posiada swojej definicji. Uznaje się, że siła wyższa to zdarzenie zewnętrzne, niemożliwe (lub prawie niemożliwe) do przewidzenia, które- go skutkomnie można zapobiec. Nie ma więc jednej definicji czy katalogu zamkniętego określeń, co jest siłą wyższą a co nie. Wszystkie te trzy przesłanki powinny zostać spełnione, aby określić daną sytuację jako siłę wyższą. Uzasadnione jest więc stwierdzenie, że pandemia to zjawisko, które można zakwalifikować jako siłę wyższą. Zazwyczaj przedsiębiorcy zawierając ze sobą umowę, określają siłę wyższą jako okoliczność wyłączającą ich od- powiedzialność za brak realizacji zobowiązań. Przykładowo w umowach tych siła wyższa definiowana jest jako klęska ży- wiołowa, pożar, powódź, trzęsienie ziemi, działania wojenne, W ciągu ostatnich tygodni wiele sektorów gospodarki zostało sparaliżowanych, a nawet przestało istnieć. Zamknięto lub ograniczono dostęp do usług. Pracownicy przebywają na zwolnieniach lekarskich lub pracy zdalnej, bądź też sprawują opiekę nad dziećmi. Przedsiębiorcy nie mogą prowadzić normalnej działalności, a w szczególności nie mogą realizować wcześniej podjętych zobowiązań na czas. W konsekwencji powstają zatory dostaw i płatności. Brak dostaw od jednego przedsiębiorcy w reakcji łańcuchowej przekłada się na niemożliwość realizacji zleceń przez kolejnego. strajk, blokady, przerwa w dostawie mediów lub wszelkie inne okoliczności niezależne od stron umowy. Oczywiście nikt nie przewidział epidemii czy nawet pandemii jako przypadku siły wyższej, ale z pewnością pandemia spełnia niezbędne trzy przesłanki do uznania jej jako siłę wyższą. Jeśli więc przedsiębiorca, na skutek epidemii koronawi- rusa, nie może wykonać swoich zobowiązań wynikających z umowy, będzie mógł uchylić się od odpowiedzialności z powodu braku winy. Nie można jednak nadużywać okoliczności siły wyższej i niewywiązanie się z zobowiązań umownych musi jednoznacznie wynikać z ogłoszonego sta- nu epidemii. Musi istnieć związek przyczynowy pomiędzy niewykonaniem (lub nienależytymwykonaniem) umowy a stanem siły wyższej. A siłą wyższą przedsiębiorca nie może uzasadniać braku należytej staranności zazwyczaj wyma- ganej. Bardzo często umowy nie zawierają postanowień dotyczących siły wyższej. W takimprzypadku przedsiębiorcę chronią ogólne zasady. Wmyśl przepisu art. 471 Kodeksu cywilnego, dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewyko- nania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Warto pamiętać, że ciężar udowodnienia, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem siły wyższej – w tymprzypadku epidemii koronawirusa – spoczywa na tej stronie umowy, która nie wykonuje swojego zobowiązania. ODSTĄPIENIE OD UMOWY, WYGAŚNIĘCIE ZOBOWIĄZANIA Umowy zawierane przez przedsiębiorców powinny umożli- wiać odstąpienie od umowy w przypadku, gdy jej realizacja jest dla jednej ze stron istotna w określonym terminie. Przy- kładowo – dostarczenie sadzonek roślin do sklepu. W takim ZOFIA CHOŁODY Radca prawny, członkini Okręgowej Izby Radców Prawnych w Poznaniu, właścicielka kancelarii Zofia Chołody i Wspólnicy Kan - celaria Prawna, prawnik z ponad 10-letnim doświadczeniem. Specjalizuje się w prawie gospodarczym i cywilnym, jednak nie stroni od prawa administracyjnego. Wspiera przedsiębior - ców w działalności biznesowej, obsługuje również pod - mioty lecznicze. Pomaga kobietom w ich rozwoju biznesowym i osobistym. Prezeska Klubu Kobiet Przedsiębiorczych.