SUKCES PO POZNAŃSKU 6/2022

66 | | CZERWIEC 2022 w postaci dokumentów, wspomnień, listów, kart poczto- wych, fotografii, nagrań dźwiękowych i filmowych oraz innych pamiątek, stanowiących ślady przeszłości Żydów mieszkających w Poznaniu i na terenie Wielkopolski – wyjaśnia Agnieszka Baszko z Biblioteki Uniwersyteckiej. – Mamy nadzieję, że będzie to wyjątkowe miejsce pamięci o Żydach w Poznaniu. To nie jest kolejny pomnik czy budynek związany z przeszłością Żydów w mieście, ale kolekcja różnych materiałów, które będą opracowywane i digitalizowane, by udostępniać je w formie cyfrowej lub w czytelni biblioteki wszystkim naukowcom i osobom za- interesowanym – dodaje. Jako pierwszą do „Archiwum” działającego w ramach Pracowni Rękopisów Biblioteki Uniwersyteckiej pozy- skano spuściznę Noacha Lasmana, żyjącego w latach 1924–2018, poznaniaka, geologa i pisarza. Spędził on swoje dzieciństwo oraz kilka powojennych lat w Poznaniu. Podczas okupacji przebywał na Podlasiu, był więźniem obozu pracy w Siedlcach, ukrywał się w lesie w okolicach Łosic, a w sierpniu 1944 r. wstąpił do II Armii Ludowego Wojska Polskiego. Po wyjeździe do Izraela pracował jako geolog, a po przejściu na emeryturę, na przełomie lat 70. i 80. ubiegłego wieku, całkowicie poświęcił się zbiera- niu materiałów dotyczących losów poznańskich Żydów w czasie i po II wojnie światowej. Prowadził obszerną ko- respondencję z ludźmi z całego świata. Pisał wspomnienia i powieści oparte na swoich doświadczeniach. Organizo- wał także spotkania poznańskich Żydów. WSPOMNIENIA Z WOJNY W spuściźnie Noacha Lasmana znalazły się dokumenty osobiste i rodzinne oraz fotografie, obszerna jego kore- spondencja z osobami z Poznania, Polski i całego świata – przyjaciółmi, znajomymi oraz korespondencja związana m.in . z pracą nad kolejnymi książkami, zbieraniem mate- riałów, informacji od różnych osób. Są też rękopisy prac, wspomnień, maszynopisy, kolejne wydania jego książek, notatki i materiały związane z pracą nad książkami, wy- pisy z lektur, a także dzienniki i notatki Lasmana związane z pracą zawodową na Madagaskarze, w Kolumbii, Etiopii i Nikaragui. – Szczególną uwagę przykuwa koresponden- cja Lasmana. Ciekawa jest chociażby perspektywa pamięci osób, z którymi pisał o II wojnie światowej. Jedni chcieli zapomnieć o tym, co się wydarzyło, inni z kolei dzielili się swoimi wspomnieniami jako przestrogą dla kolejnych pokoleń – mówi Agnieszka Baszko. Pozyskanie spuścizny po Noachu Lasmanie było moż- liwe dzięki współpracy z Fundacją Tu żyli Żydzi i chęci przekazania pamiątek po ojcu przez dzieci Lasmana, celem zarchiwizowania ich w konkretnym miejscu, w którym mogą służyć naukowcom. Dla Biblioteki Uniwersyteckiej to istotne wzbogacenie zbiorów rękopiśmiennych. – Za- częliśmy od pozyskania kolekcji Lasmana, ale w planie są kolejne. Tak naprawdę, czasem nawet pojedyncze mate- riały, zdjęcie po przodkach znalezione w czyimś domu, może być dla nas bardzo cenne jako świadectwo prze- szłości żydowskiej społeczności w Poznaniu – podkreśla Agnieszka Baszko. Fundacja Tu żyli Żydzi aktywnie poszukuje kolejnych materiałów, które mogą być w posiadaniu potomków po- znańskich Żydów, którzy stąd wyemigrowali lub przeżyli wojnę. Jak zapewniają jej przedstawiciele, jeszcze w tym i w następnym roku „Archiwum” wzbogaci się o dużą spuściznę pozostawioną przez innego z poznańskich Żydów. Co ważne, Biblioteka Uniwersytecka dysponuje pracownią konserwacji, aby wszystkie materiały, oto- czone szczególną opieką, mogły przetrwać wiele kolej- nych lat. Dzięki wspólnej działalności jej pracowników z Fundacją Tu Żyli Żydzi być może wiele ze zgromadzo- nych pamiątek zostanie ocalonych nie tylko od zniszcze- nia, ale i zapomnienia. z Nowym miejscem, gdzie gromadzone będą od teraz pamiątki po Żydach, staje się Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu Z SUKCESEM