| LIPIEC/SIERPIEŃ 2024 GŁOS BIZNESU | 33 Przyjęcie ustawy o sygnalistach jest odpowiedzią na dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 roku, dotyczącą ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Dyrektywa ta zobowiązuje państwa członkowskie, w tym Polskę, do wdrożenia odpowiednich przepisów krajowych, które zagwarantują skuteczną ochronę sygnalistów. Jako członek Unii Europejskiej Polska miała obowiązek dostosować swoje prawo do wymogów tej dyrektywy. Mimo, iż przepisy powyższe miały zostać wdrożone do grudnia 2021 roku, Polska opóźniła implementację, co skutkowało nałożeniem kary w wysokości 7 mln euro oraz dodatkową opłatą 40 tys. euro dziennie za dalsze opóźnienia. Ostatecznie ustawa została podpisana przez Prezydenta Andrzeja Dudę 28 czerwca 2024 roku i zacznie obowiązywać od 25 września 2024 roku. KIM JEST SYGNALISTA W ROZUMIENIU USTAWY I O CZYM JEST USTAWA O OCHRONIE SYGNALISTÓW? W rozumieniu ustawy sygnalistą jest osoba, która zgłasza lub ujawnia informacje o naruszeniach prawa w swoim miejscu pracy. Sygnalistą może być pracownik, były pracownik, osoba ubiegająca się o pracę, a także współpracownik na podstawie umowy cywilnoprawnej. Ustawa zapewnia sygnalistom ochronę przed represjami, co ma na celu zachęcenie do zgłaszania nieprawidłowości bez obawy o negatywne konsekwencje. Ustawa o sygnalistach ma na celu ochronę osób, które decydują się zgłosić nieprawidłowości i naruszenia prawa w swoim miejscu pracy. Takie zgłoszenia mogą dotyczyć różnych obszarów, takich jak bezpieczeństwo, zdrowie publiczne, ochrona środowiska, a także naruszenia praw pracowniczych. Ustawa zobowiązuje pracodawców do stworzenia odpowiednich procedur umożliwiających pracownikom bezpieczne zgłaszanie takich przypadków. KOGO DOTYCZY USTAWA? Ustawa o ochronie sygnalistów obejmuje szeroką grupę podmiotów i osób. Dotyczy wszystkich pracodawców, niezależnie od wielkości firmy, choć obowiązki z nią związane różnią się w zależności od liczby zatrudnionych pracowników: • pracodawcy zatrudniający co najmniej 250 pracowników: muszą wdrożyć wewnętrzne procedury zgłaszania naruszeń do dnia 25 września 2024 roku; • pracodawcy zatrudniający od 50 do 249 pracowników: mają czas na wdrożenie procedur do dnia 17 grudnia 2024 roku; • pracodawcy zatrudniający mniej niż 50 pracowników: są zwolnieni z obowiązku ustanawiania formalnych procedur zgłaszania, jednak mogą dobrowolnie je wdrożyć. Ustawa dotyczy nie tylko pracowników etatowych, ale również byłych pracowników, zleceniobiorców, stażystów, wolontariuszy, funkcjonariuszy oraz żołnierzy zawodowych. Każda z tych osób może zgłaszać naruszenia prawa, jeżeli działa w interesie publicznym i w dobrej wierze. JAK STOSOWAĆ USTAWĘ? Pracodawcy muszą wprowadzić wewnętrzne kanały zgłaszania naruszeń, które będą dostępne dla wszystkich pracowników. Kanały te powinny być łatwo dostępne, bezpieczne i zapewniać poufność zgłoszeń. Zgłoszenia można przyjmować na kilka sposobów: • ustnie, w tym telefonicznie. Można nagrywać zgłoszenie wyłącznie za zgodą sygnalisty. Alternatywnie, za zgodą sygnalisty można dokonywać dokładnej transkrypcji rozmowy. Jeśli nie nagrywa się rozmowy, zgłoszenie należy udokumentować w formie protokołu rozmowy; • za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej – poprzez oprogramowanie, takie jak Whistlelink czy Sygnanet; • podczas bezpośredniego spotkania – na wniosek sygnalisty spotkanie powinno się odbyć nie później niż w ciągu 14 dni od otrzymania wniosku przez pracodawcę; • pisemnie – w postaci papierowej lub elektronicznej, na przykład poprzez dedykowany adres email. Po zgłoszeniu nieprawidłowości pracodawca ma obowiązek przeprowadzić odpowiednie dochodzenie w celu weryfikacji zgłoszonych informacji. W przypadku potwierdzenia naruszeń pracodawca musi podjąć odpowiednie kroki naprawcze. Ustawa zapewnia również ochronę sygnalistów przed zwolnieniem, degradacją czy innymi formami represji. OCENA PRZEDSIĘBIORCÓW Przedsiębiorcy mają zróżnicowane opinie na temat nowej ustawy. Wiele firm dostrzega potencjalne korzyści wynikające z większej przejrzystości i odpowiedzialności. Zgodność z prawem oraz dbałość o procesy mogą przyczynić się do poprawy wizerunku firmy i zwiększenia zaufania zarówno wśród pracowników, jak i klientów. Jednak nie brakuje również głosów krytycznych. Niektórzy przedsiębiorcy obawiają się wzrostu biurokracji oraz dodatkowych kosztów związanych z wdrożeniem specjalistycznych procedur zgłaszania. Istnieje też niepokój co do możliwości nadużyć ze strony pracowników, które mogą prowadzić do niepotrzebnych konfliktów i destabilizacji w firmie. Pomimo tych wyzwań wielu przedsiębiorców rozumie potrzebę wdrożenia nowych regulacji, zwłaszcza w kontekście unijnych dyrektyw jako krok ku lepszemu zarządzaniu etyką i praworządnością w miejscu pracy. PODSUMOWANIE Ustawa o ochronie sygnalistów jest ważnym krokiem w kierunku zwiększenia transparentności i odpowiedzialności w miejscu pracy. Pomimo obaw dotyczących potencjalnych nadużyć i kosztów związanych z wdrożeniem nowych procedur, długoterminowe korzyści mogą przewyższać te wyzwania. Zwiększenie ochrony sygnalistów sprzyja tworzeniu bardziej etycznego i sprawiedliwego środowiska pracy. Przedsiębiorcy, którzy skutecznie zaadaptują się do nowych przepisów, mogą zyskać na zaufaniu i lojalności zarówno swoich pracowników, jak i klientów. Nowe przepisy, chociaż trudne do wdrożenia, mają potencjał, aby znacząco poprawić standardy pracy w polskich firmach. z
RkJQdWJsaXNoZXIy NzIxMjcz