| PAŹDZIERNIK 2023 26 | WARTE POZNANIA Paweł Edmund Strzelecki urodził się w podpoznańskiej Głuszynie. Był pierwszym Polakiem, który okrążył ziemię w celach naukowych. Podróżował w czasach, gdy wyprawa z Liverpoolu do Nowego Jorku możliwa była jedynie żaglowcem i trwała 6 tygodni, a na mapach nie było jeszcze kanałów Sueskiego i Panamskiego. Na dekadę przed wybuchem gorączki złota w Kalifornii odkrył je w Australii. Rok 2023 staraniami poznańskich społeczników, posłów i radnych, zarówno Sejm, jak i Rada Miasta Poznania ustanowiły Rokiem Pawła Edmunda Strzeleckiego. TEKST: SZYMON WIECZOREK | GRAFIKI I ZDJĘCIA: WYDAWNICTWO MIEJSKIE POSNANIA Podczas badań na kontynencie australijskim Strzelecki przebył pieszo 11 tysięcy km. Jego imię pojawia się w 30 nazwach geograficznych, nosi je gatunek eukaliptusa, a nawet populacja koali występująca w okolicach Melbourne. W latach wielkiego głodu w Irlandii uratował od śmierci 200 tysięcy tamtejszych dzieci. Był samoukiem, człowiekiem wielu talentów i zainteresowań. NIE TYLKO PODRÓŻNIK Paweł Edmund Strzelecki (1797-1873) odwiedził wszystkie ówcześnie znane kontynenty, siedmiokrotnie przekroczył równik. Podróżował na własny koszt, finansując swoje badania środkami pochodzącymi m.in. ze sprzedaży okazów przyrodniczych i geologicznych do muzeów w Europie. Był odkrywcą – jako pierwszy znalazł złoto w Australii. Nie ujawnił tego na prośbę ówczesnego gubernatora Nowej Południowej Walii, gdyż George Gipps obawiał się wybuchu gorączki złota, co mogłoby zdezorganizować życie kolonii karnej, jaką wtedy była Australia. Badał także jeden z najżyźniejszych tamtejszych terenów, który nazwał na cześć owego gubernatora Gippslandem. Podczas swoich licznych wypraw odkrył i zdobył najwyższy szczyt kontynentalnej Australii, któremu nadał nazwę Góry Kościuszki (Mount Kosciuszko 2228 m n.p.m.). Owocem tej podróży jest wydana w 1845 roku w Londynie pierwsza naukowa książka o tym kontynencie – „Physical description of New South Wales and Van Diemen’s Land”. Załącznikiem do niej była kolorowa mapa geologiczna opisanego obszaru o wymiarach 7,6 x 1,5 metra! Dzieło Strzeleckiego na następnych kilkadziesiąt lat stało się podstawowym źródłem wiedzy geologicznej i przyrodniczej o tych terenach. CIEKAWY ZIEMI W kręgu zainteresowań Strzeleckiego na pierwszym miejscu stała geologia – na terenie obu Ameryk, Australii i Tasmanii prowadził liczne badania, które doprowadziły do odkrycia wielu bogactw naturalnych (złota, srebra, węgla, rud miedzi i żelaza). Interesował się również wulkanami – eksplorował je w Europie i Ameryce, a podczas pobytu na Hawajach szczegółowo zbadał wulkan Kilauea | MATERIAŁ PROMOCYJNY Paweł Edmund Strzelecki, portret z lat 20. XIX w., ze zbiorów State Library of New South Wales ROK PAWŁA EDMUNDA STRZELECKIEGO
RkJQdWJsaXNoZXIy NzIxMjcz