SUKCES PO POZNAŃSKU - 11/2020

Z KULTURĄ | 85 sukces PO POZNAŃSKU | LISTOPAD 2020 w bazie strat wojennych prowadzonej przez Wydział Resty- tucji Dóbr Kultury MKiDN, którego pracownicy rozpoznali dzieło zaraz po jego pojawieniu się na aukcji. - To dla nas ogromna radość, że kolejne utracone dzieło powróciło do naszego muzeum – mówi Tomasz Łęcki, dyrektor Muzeum Narodowego w Poznaniu. - Już niebawem będzie je można zobaczyć w naszej galerii. MALARZ BARDZO WAŻNY DLA WIELKOPOLSKI Michał Gorstkin-Wywiórski (1861–1926) studiował w Akademii Monachijskiej u Karla Rauppa i Nikolausa Gysisa oraz w prywatnych pracowniach Józefa Brandta i Alfreda Wierusza-Kowalskiego. Debiutował w 1884 roku na wystawie w krakowskim TPSP. Współpracował z Woj- ciechem Kossakiem i Julianem Fałatem przy panoramie „Berezyna” (1895–1896), z Janem Styką przy panoramie „Bitwa pod Sybinem” (1897), w 1900 roku wspólnie z Kossakiem podróżował do Hiszpanii i Egiptu, wykonując szkice plenerowe do panoram „Somosierra” (niezrealizo- wana) i „Bitwa pod piramidami” (1901). Wiele podróżo- wał: Polesie, Litwa, wyspa Sylt, Włochy, Hiszpania, Egipt, Norwegia i Szwecja, wybrzeża Bałtyku i Morza Północne- go, Karpaty, Holandia, Krym i Kaukaz. We wczesnej fazie twórczości pod wpływem Brandta i Wierusza-Kowalskie- go malował głównie sceny myśliwskie i rodzajowe, z cza- sem naczelnym tematem jego malarstwa stał się pejzaż, ze szczególnym uwzględnieniem efektów luministycznych. - To bardzo ważny malarz dla Wielkopolski, który na po- czątku lat 90. XIX wieku przyjechał z Berlina do Poznania. Spędził tutaj kilkanaście lat – mówi zastępca dyrektora ds. naukowych dr Maria Gołąb. - Mając szczególną misję z racji swojego doświadczenia, kiedy to uczestniczył wraz z grupą malarzy we wszystkich najważniejszych wydarze- niach artystycznych w Berlinie, we Wiedniu, Warszawie, Krakowie. Był bardzo lubiany w środowisku ze wzglę- du na swój miły i koleżeński charakter. Po tej karierze europejskiej, zdecydował się na przyjazd do nas, stając się jedną z osób, które w bardzo znaczący sposób aktywizo- wały środowisko artystyczne naszego regionu. Wtedy nie było tutaj żadnej uczelni artystycznej. To właśnie Michał Gorstkin-Wywiórski organizował w majątkach wielkopol- skich ziemian plenery artystyczne. Zapraszany i lubiany odwiedzał rezydencje, w których miał swoje pokoje, a na ścianach wisiały jego obrazy. Wiele mu zawdzięczamy. Hrabia Edward Aleksander Raczyński, wybitny kolekcjo- ner, twórca Galerii Rogalińskiej, był admiratorem twórczości Wywiórskiego. Artysta był częstym gościemw pałacu w Ro- galinie. Utrwalił na płótnach piękno tamtejszego krajobrazu. W kolekcji muzeum znajduje się 11 obrazów jego pędzla, w tym 4 są własnością Fundacji im. Raczyńskich przy Muzeum Narodowym w Poznaniu. z mówi Jarosław Sellin, wiceminister Kultury i Dziedzictwa Narodowego. – W specjalnym spisie prowadzonym przez dział, który zajmuje się katalogowaniem i odzyskiwaniem tych dzieł, jest ponad 60 tysięcy doskonale udokumento- wanych, ze zdjęciami. Można powiedzieć, że 500 to dużo, ale i mało. Ten proces przyspiesza – 500 dzieł oznacza, że średnio rocznie, co trzeci, czwarty dzień coś odzyskujemy. Najtrudniej jest nam odzyskiwać dzieła odnalezione na terenie Rosji. Jest jeszcze ogromna praca przed nami do zrobienia. Te liczby pokazują skalę wojennych rabunków. Odzyskanie obrazu Michała Gorstkina-Wywiórskiego jest dla mnie ważne też prywatnie. Wmoim gabinecie, naprze- ciwko biurka mam obraz autorstwa tego artysty. Pomaga mi się wyciszyć, skupić. Bardzo go lubię. ODNALEZIONY NA AUKCJI Jak pokazuje przykład obrazu Michała Gorstkina-Wy- wiórskiego – wiele dzieł zaginionych wskutek działań wojennych nie zostało wywiezionych za granicę i odnaj- dują się one na terenie kraju. Dzieło Wywiórskiego „Chata w śniegu” pojawiło się na aukcji wmaju 2019 roku. Dzięki współpracy z organami ści- gania – Komendą Wojewódzką Policji w Gdańsku i Proku- raturą Rejonową w Sopocie – udało się na czas zabezpieczyć obiekt i zwrócić go MuzeumNarodowemu w Poznaniu. Eksperci z MuzeumNarodowego w Gdańsku oraz Muzeum Narodowego w Poznaniu potwierdzili autentyczność obrazu i jego przynależność do zbiorów poznańskich. Co ważne, obraz został odzyskany, a nie odkupiony od właścicieli, choć nikt nie chce mówić o kulisach sprawy. ZRABOWANY PRZEZ NIEMCÓW NIE OPUŚCIŁ POLSKI Obraz Michała Gorstkina-Wywiórskiego podarowany został do zbiorówMuzeumWielkopolskiego przez ks. Szczęsnego Dettloffa, profesora historii sztuki Uniwersytetu Poznańskiego oraz Władysława Marcinkowskiego, artystę rzeźbiarza, członka Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Poznaniu. Obiekt ten został wpisany do księgi nabytków muzeum 28 marca 1925 r. pod numerem 72. Liczba ta jest częścią numeru inwentarzowego MuzeumWielkopolskiego zachowanego na odwrocie krosna, który to numer był klu- czową informacją potwierdzającą muzealne pochodzenie dzieła. Obraz „Chata w śniegu” odnotowany został również w przedwojennych księgach inwentarzowych i publikacjach muzeum. Z źródeł tych wiemy także, że przed wojną dzieło było eksponowane w Galerii Obrazów na pierwszym piętrze budynku muzeumw sali nr 12. W listopadzie 1939 roku obiekt został wypożyczony przez Niemców do Żydowa pod Kaliszem, gdzie znajdowała się niemiecka jednostka woj- skowa i skąd już nie powrócił. Powojenna inwentaryzacja potwierdziła brak obrazu w zbiorach. Obiekt znajdował się