| LISTOPAD 2025 POZIOM WYŻEJ | 53 Chemia to my. Nasze ciała są ogromnymi laboratoriami, w których cały czas zachodzą reakcje biochemiczne. Bez chemii nie ma życia, przyrody, medycyny, techniki, przemysłu… Oczywiście jestem wielkim zwolennikiem poznawania praw Matki Natury poprzez pryzmat biografii ludzi, którzy Ją badali i je formułowali. Sądzę, że może to być duże ułatwienie w poznawaniu nauki. A skoro mógł ktoś jeden odmienić nasze spojrzenie na pewne zagadnienia, to może to zrobić każdy z nas. Jak mawiała Maria Skłodowska-Curie: „W życiu nie należy niczego się bać. Należy to tylko zrozumieć”. Oprócz pisania książek na temat kobiet w nauce wraz z Panią Eweliną Wajs-Baryłą tworzy Pan Profesor „Piękniejszą Stronę Nauki” – projekt popularyzujący rolę kobiet w tworzeniu chemii i fizyki. Proszę przybliżyć naszym Czytelnikom tę inicjatywę. Pomysł na program zrodził się z moich wykładów autorskich, które prowadzę dla studentów Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. „Piękniejsza Strona Nauki” to tytuł cyklu zorganizowanych w 2018 roku wykładów, które – choć oparte na rzetelnych źródłach – miały ambicję być czymś więcej niż tylko suchym przekazem faktów. Chodziło o przywracanie głosu tym, których biografie wypadły z kadru. Kobietom, bez których chemia, fizyka, astronomia, biologia czy medycyna wyglądałyby dziś inaczej, a jednak one same wciąż zbyt rzadko stawały się bohaterkami opowieści. Znakomity odbiór wykładów skłonił mnie i Ewelinę Wajs-Baryłę do stworzenia programu edukacyjnego o tej samej nazwie. Nie idealizujemy kobiecych sylwetek w nauce, nie tworzymy mitów, ale staramy się odsłaniać właściwe proporcje i konteksty. Równocześnie pamiętamy, że historia nauki to nie lista nazwisk, lecz opowieść o pracy i wyborach, o szacunku dla faktów i odwadze zadawania pytań. W projekcie „Piękniejsza Strona Nauki” łączymy trzy główne kierunki działania: badanie źródeł, popularyzację i edukację. W archiwach, muzeach, bibliotekach i prywatnych kolekcjach szukamy śladów, które pozwalają wyjść poza anegdotę. W książkach, wystawach i w internecie przekładamy wyniki naszej pracy na formę dostępną i atrakcyjną. We współpracy z instytucjami kultury, szkołami i uczelniami organizujemy spotkania i bierzemy udział w konferencjach. Szczególnie ważna jest dla nas współpraca z młodzieżą, bo wiemy, że to właśnie tam decyduje się, czy historia nauki będzie opowieścią dostępną dla wszystkich, czy znów zredukujemy ją do kilku znanych portretów na ścianie. Staramy się realizować założenia humanizowania nauki, gdzie troska o rzetelność w oparciu o fakty idzie w parze z troską o język, obraz i sens. Uważamy, że styl, w którym mówimy o historii nauki, potrafi włączać słuchaczy w dyskusję i zachęcać do zadawania pytań. We współpracy z potomkami rodzin naszych bohaterek docieramy także do ich rodzinnych archiwów i wielokrotnie odkrywamy nieodkryte. Dzięki współpracy z prawnukiem brata Marii Józefa Skłodowskiego, dr. inż. Piotrem Chrząstowskim, wydaliśmy po raz pierwszy drukiem i bogato zilustrowaliśmy listy Madame Curie do rodziny w Polsce oraz pamiętniki Władysława Skłodowskiego (ojca), Józefa Skłodowskiego (brata) oraz Marii ze Skłodowskich Goetel-Szancenbachowej (bratanicy). Przyczyniliśmy się do zorganizowania zjazdu rodzinnego potomków Uczonej w Poznaniu w listopadzie 2022 roku. Jej Magnificencja Rektorka Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza prof. Bogumiła Kaniewska przekazała wtedy na ręce wnuczki Noblistki, prof. Hélène Langevin-Joliot, dyplom doktoratu honorowego przyznanego Marii Skłodowskiej-Curie w 1922 roku. Miałem ogromny zaszczyt być promotorem obecnej procedury. Jakie ma Pan Profesor kolejne plany pisarskie, popularyzatorskie? Z okazji zbliżających się urodzin Madame Curie 6 listopada będę opowiadał w Warszawie o Jej życiu i pracy, dzień później wraz z prof. Izabelą Nowak z Wydziału Chemii UAM będziemy mieli wykłady o radioaktywności na Uniwersytecie im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Później mam jeszcze kilka spotkań związanych z Marią. Plany pisarskie? Z pewnością chciałbym zakończyć opisywanie życia Stefanii Horovitz i Alicji Dorabialskiej. Ale przecież jest jeszcze tyle innych fascynujących tematów. Historia odkrywania pierwiastków chemicznych, tajemnica DNA… z TOMASZ POSPIESZNY – profesor doktor habilitowany nauk chemicznych, poznaniak i bibliofil. Biograf Marii Skłodowskiej-Curie. Pracuje w Zakładzie Produktów Bioaktywnych na Wydziale Chemii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Poza obszarem chemii produktów naturalnych zajmuje się także historią nauki i wpływem kobiet na rozwój nauk ścisłych. Autor m.in. takich książek, jak: „Maria Skłodowska-Curie. Zakochana w nauce”, „Nowa Alchemia, czyli historia radioaktywności”, „Irena Joliot-Curie. Radowa dziedziczka”; „Maria Goeppert-Mayer. Tańcząca z atomami”, „Lise Meitner. Zapomniany geniusz” i wielu innych. http://piekniejszastronanauki.pl https://wydawnictwosophia.pl
RkJQdWJsaXNoZXIy NzIxMjcz