Wszystko Działa 1/2023

3 4 1(28)|2023 cować w sposób ciągły lub awaryjny w przypadku zaniku napięcia z sieci. Zmagazynowaną w wodorze energię przykładowo można wykorzystać, gdy jest potrzebna, zaś produkować ją w sposób ciągły lub gdy pojawiają się nadwyżki energii. Istnieje wiele metod magazynowania wodoru (jako: gaz, ciecz, stan nadkrytyczny, wodorki chemiczne i fi - zyczne, LOHC, amoniak, paliwo syntetyczne itd.). Wodór może być też transportowany w rurociągach, cysternach i tankowcach – jako wodór ciekły (LH2 – liquid hydro - gen) lub gaz sprężony (CGH2 – compressed gaseous hydrogen). Jeżeli wodór ma być używany ostatecznie w postaci ciekłej, dobrym rozwiązaniem jest rurociąg umożliwiający transport w tym stanie skupienia. Ko - nieczne jest wówczas schłodzenie wodoru do wartości ok. -253°C i transport w próżniowych, izolowanych na - czyniach (rurociągach lub zbiornikach) pod ciśnieniem do 10MPa. Przesył możliwy jest już od relatywnie niskich objętości, nawet kilkunastu ton ciekłego wodoru na dobę, co odpowiada mocy kilkunastu MW. Ilość minimalnego transportu linią wysokiego na - pięcia, kabla morskiego lub w gazociągu CGH2 z eko - nomicznego punktu widzenia zaczyna się przy 2 GW (2000 MW), a preferowana ilość mocy przesyłowej to 4-6 GW. System rurociągów na ciekły wodór jest jednak bardzo drogi, dlatego realizuje się tylko krótkie odcinki, nieprzekraczające 1 km. Najczęściej odbiorcą takiego wodoru są duże kampusy naukowe (CERN, DESY) czy ośrodki związane z programami kosmicznymi (NASA, ESA). Powszechniejszy jest transport LH2 na większe odległości w zbiornikach kriogenicznych. Około 85% ko - mercyjnego wodoru w USA transportowane jest w po - staci LH2 na drogach i torach. Transport wodoru gazociągiemwpostaci sprężonego gazumoże być z powodzeniemstosowany na duże odle - głości – rzędu nawet kilkunastu tysięcy kilometrów. Jed - nak koszt takiego transportu, w porównaniu do przesyłu gazu ziemnego, będzie wyższy ok. 1,5 raza. To dlatego, iż wodór wymaga 3,5-krotnie większej kompresji do prze - słania tego samego ekwiwalentu energii. Warto wspomnieć, że w ramach inicjatywy European Hydrogen Backbone (EHB), której celem jest obniżenie emisji gazów cieplarnianych, zaproponowano utwo - rzenie sieci wodorowej o długości blisko 40 tys. km do 2040 r. Do inicjatywy EHB włączyło się dwunastu eu - ropejskich operatorów gazowych. Rurociąg miałby cią - gnąć się przez 21 krajów. Budowa nowej sieci w prawie 70%miałaby opierać się na modernizacji już istniejących rurociągów gazu ziemnego. Pozostałe 30% ma powstać w celu podłączenia dodatkowych odbiorców, którzy po - siadali dotychczas małe sieci gazowe. Perspektywy finansowe Faktem jest, że Unijny Fundusz Innowacji z budżetem 3 mld euro zakłada inwestycje rzędu 1 mld euro na elek - tryfikację oraz produkcję i wykorzystanie wodoru ze źródeł odnawialnych w przemyśle, 700 mln euro na pro - dukcję w czystej technologii kluczowych komponentów do energii odnawialnej, magazynowania energii i wodoru ze źródeł odnawialnych oraz 300 mln euro na wsparcie średniej wielkości projektów pilotażowych o głębokim potencjale dekarbonizacji. Powstanie też Europejski Bank Wodoru, który wspólnie z Funduszem Innowacji ma wypełnić 100% luki kosztowej produkcji zielonego wodoru w UE w porównaniu do szarego. W 2021 r. średnie ceny wodoru zielonego wynosiły 3-5 dolarów za kg, niebieskiego – 2 dolary za kg i sza - rego – 1,5 dolara za kg. Szacuje się, że docelowo (2050 r.) cena wodoru zielonego będzie dążyć do 1 dolara za kg, przy czym w obecnej dekadzie nastąpi gwałtowny spa - dek jego ceny – do poziomu ok. 2 dolarów za kg. Unijna i krajowa strategia wodorowa Strategie wodorowe na poziomie unijnym i w poszcze - gólnych krajach członkowskich UE z jednej strony kon - centrują się na zwiększeniu całej gospodarki wodorowej, z drugiej zaś wspierają rozwiązania produkcji rozwiązań nisko- i zeroemisyjnych. Rezultatem realizacji strategii ma być znaczny wzrost udziału zielonego wodoru w naj - bliższej dekadzie. Komisja Europejska przyjęła strategię dotyczącą wo - doru w lipcu 2020 r., gdzie wskazała wodór jako priorytet inwestycyjny w unijnym planie odbudowy. Zainicjowała tymsamymeuropejski sojusz na rzecz czystego wodoru, angażujący biznes, społeczeństwo obywatelskie oraz władze krajowe i regionalne, aby wspierać inwestycje i pobudzać popyt w sektorze energetycznym. Unijna strategia zakłada, że w latach 2020-2024 za - instalowanamoc elektrolizerów, zasilanych energią z OZE, będzie wynosiła 6 GW, co pozwoli uzyskać nawet do 1 mln ton zielonegowodoru na terenieUE.W latach 2025-2030 wodór stać ma się zintegrowaną częścią systemu elek - troenergetycznego, a do 2030 r. zostaną zainstalowane elektrolizery wytwarzające wodór z OZE o łącznej mocy minimum 40 GW. Pozwoli to wyprodukować ok. 10 mln ton zielonego wodoru. Planowane nakłady inwestycyjne na elektrolizery do 2030 r. to 24-42 mld euro. Dodatkowo powstaną nowe moce OZE, które zostaną podłączone do elektrolizerów. Ich moc szacuje się na 80-120 GW, a koszt ich budowy na 220-340mld euro. UE wyznacza nowe ścieżki zmierzające do przyspie - szenia wdrażania wodoru, a także jego importu z krajów trzecich. Obecnie już 30% projektów planowanych na ca - łym świecie w zakresie produkcji odnawialnego wodoru T EC H NO LO G I E WOD O ROWE