Wszystko Działa 4/2020

WSZYSTKO DZIAŁA! 4 | 2020 29 JAROSŁAW KURZAWSKI radca prawny, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Poznaniu. Tworzy i rozwija markę QLegal, która zrzesza kancelarie adwokatów i radców prawnych z Poznania i Szczecina. Specjalizuje się w prawie cywilnym, gospodarczym oraz prawie sportowym. Na co dzień świadczy pomoc prawną dla klientów biznesowych oraz przedsiębiorców z różnych branż gospodarczych, w tym związanych z branżą budowlaną. Ministerstwo Sprawiedliwości planuje istotne dla przedsiębiorców zmiany prze- pisów. Mowa o tak zwanej konfiskacie prewencyjnej oraz odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. Projekt przepisów dotyczących konfiskaty prewencyjnej i odpowiedzialności podmiotów zbiorowych CZYMJEST KONFISKATA PREWENCYJNA? Podstawowym założeniem konfiskaty prewencyjnej jest możli- wość zajęcia majątku prywatnego w oparciu o podejrzenie po- wzięte przez prokuratora co domożliwego związku tegomienia z przestępstwem. W aktualnych planach zmian zajęcie będzie wymagało zgody sądu. Organ ścigania będzie mógł zająć nie tylko majątek osoby podejrzanej o popełnienie czynu zabro- nionego, lecz także podmiotów, które nabyły mienie od takiej osoby i to nawet, jeśli nie miały świadomości jego pochodze- nia. Konstrukcja konfiskaty rodzi obawy o zgodność z podsta- wowymi wartościami konstytucyjnymi – zasadą domniemania niewinności oraz zasadą ochrony prawnej własności i innych praw majątkowych. Uzasadnione wątpliwości budzi przerzu- cenie na osobę, której mienie zostało zajęte, obowiązku wyka- zania, że majątek został zgromadzony legalnie. W praktyce to nie organ ścigania będzie musiał udowodnić przed zajęciem, że majątek pochodzi z nielegalnego źródła, lecz właściciel będzie zobowiązany dowieść swojej niewinności, czyli przedstawić dowody potwierdzające, że mienie nie ma związku z jakimkol- wiek czynem zabronionym. Istotna jest również okoliczność, że w okresie zajęcia właściciel mienia faktycznie utraci nad nim władztwo, a biorąc pod uwagę czas trwania postępowań w Pol- sce, w wielu przypadkach mienie będzie traciło na wartości. Druga ze wskazanych powyżej nowelizacji, dotycząca odpo- wiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary, również budzi kontrowersje. Projekt zakłada dotkliwe sankcje dla podmiotów zbiorowych – nawet do 50 mln zł. Przepisy mają dotyczyć wyłącznie tzw. dużych przed- siębiorców, czyli zatrudniających co najmniej 250 pracowni- ków. Warunkiem przypisania odpowiedzialności podmiotowi zbiorowemu będzie wyczerpanie znamion czynu zabronionego wskutek działania lub zaniechania organu bądź jego członka. Ponadto podmiot będzie odpowiadał również za czyn zabro- niony, pozostający w związku z prowadzoną działalnością, jeśli zostanie popełniony przez: 1) osobę fizyczną uprawnioną do jego reprezentowania, podej- mowania w jego imieniu decyzji lub sprawowania nadzoru, w związku z jej działaniem w interesie lub na rzecz tego podmiotu; 2) osobę fizyczną dopuszczoną do działania przez organ, człon- ka organu lub osobę, o której mowa w pkt 1, wskutek nad- użycia uprawnień lub niedopełnienia obowiązków; W FIRMIE 3) osobę zatrudnioną przez podmiot, w związku ze świad- czeniem pracy na jego rzecz. Innymi słowy, przedsiębiorca będzie ponosił odpowiedzialność za niezgodne z prawem działania lub zaniechania swoich organów, członków tych organów, pracowników, a także osób zatrudnionych na podstawie innej niż stosunek pracy, o ile będą one związane z działalnością gospodarczą prowadzoną przez podmiot. WYŁĄCZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI PODMIOTU ZBIOROWEGO Kluczową okolicznością pozwalającą wyłączyć odpowie- dzialność podmiotu zbiorowego będzie to, jakie działania prewencyjne podmiot ten podejmował w celu uniknięcia nie- prawidłowości. W praktyce przedsiębiorca powinien wykazać w toku postępowania, że podjął wszelkie możliwe kroki celem zapobiegnięcia podjęciu przez daną osobę lub organ podmiotu działania niezgodnego z prawem. Przykładowo zaleca się, aby w dużych firmach funkcjonowały działy compliance, a także aby określony został zakres odpowiedzialności poszczególnych pracowników podmiotu zbiorowego oraz wprowadzone zosta- ły zasady nadzoru nad organami i pracownikami. Powyższe projekty resortu sprawiedliwości wzbudziły spo- re kontrowersje w środowisku przedsiębiorców. Pod apelem o wstrzymanie prac nad wprowadzeniem konfiskaty prewen- cyjnej podpisali się szefowie najważniejszych organizacji biz- nesowych w kraju. Nowelizacje są aktualnie na etapie prac resortowych. FOT.ADOBESTOCK