83 4(31)|2023 BHP Karty charakterystyki niebezpiecznych substancji chemicznych Karty charakterystyki zawierają wszystkie informacje o niebezpiecznych właściwościach substancji lub mieszaniny chemicznej oraz zasadach i zaleceniach ich bezpiecznego stosowania. Dlatego niedopuszczalne jest stosowanie w działalności zawodowej substancji i mieszanin niebezpiecznych bez posiadania ich kart charakterystyki. Nakaz ten wynika zarówno z art. 18 Ustawy z 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach, jak i z art. 221 § 2 Kodeksu pracy. Za prawidłowość przygotowania i wprowadzenia do obrotu karty charakterystyki odpowiadają producent, jego przedstawiciel lub importer danego produktu chemicznego. W kartach charakterystyki substancji chemicznych zawarte są informacje: • umożliwiające identyfikację substancji chemicznej i przedsiębiorstwa, • o składzie/składach, • umożliwiające identyfikację zagrożeń, • o pierwszej pomocy, • o postępowaniu w przypadku pożaru, • o postępowaniu w przypadku uwolnienia do środowiska, • o obchodzeniu się z substancją w magazynie, • na temat kontroli narażenia/środków ochrony indywidualnej, • o właściwościach fizykochemicznych, • o stabilności i reaktywności, • toksykologiczne, • ekologiczne, • o postępowaniu z odpadami, • o transporcie, • dotyczące uregulowań prawnych, • inne. Zgodnie z Kodeksem pracy, odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy ponosi pracodawca (art. 207 § 1), zatem wszędzie tam, gdzie stosowane są substancje chemiczne, ma on obowiązek udostępnić również ich karty charakterystyki pracownikom, zaś pracownicy, stosujący niebezpieczne substancje lub mieszaniny chemiczne, mają obowiązek zapoznać się z nimi oraz stosować się do zaleceń dotyczących niezbędnych działań zapobiegających powstaniu zagrożenia. Karty charakterystyki są również źródłem informacji służącym ocenie ryzyka na stanowiskach pracy, gdzie stosowane są niebezpieczne substancje dla zdrowia i życia pracowników. Przy czym należy podkreślić, że ocena ryzyka zawodowego w przypadku narażenia pracowników na niebeznienia może wynosić nawet do ok. 40 lat, a zmiany chorobowe powstałe w następstwie narażenia zawodowego mogą być zlokalizowane w różnych miejscach organizmu, niekoniecznie ograniczonych do miejsca bezpośredniej styczności z substancją chemiczną. Obowiązki pracodawcy Według art. 226 Kodeksu pracy, pracodawca nie tylko dokumentuje ryzyko zawodowe na stanowiskach pracy (w tym tych, gdzie stosuje się niebezpieczne substancje chemiczne), ale także informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami. Stosuje on też niezbędne środki profilaktyczne pozwalające na jego zmniejszenie. Pracodawca, w razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na działanie szczególnie niebezpiecznych substancji chemicznych, jest również, zgodnie z art. 222 Kodeksu pracy, zobowiązany do zastąpienia tych substancji mniej szkodliwymi dla zdrowia oraz zastosowania innych dostępnych środków ograniczających stopień tego narażenia. Ponadto pracodawca ma przeprowadzać, na swój koszt, badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestrować i przechowywać wyniki tych badań i pomiarów oraz udostępniać je pracownikom. Do obowiązków pracodawcy należy również zapewnienie, aby prace, przy których istnieje możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego, były wykonywane przez co najmniej dwie osoby w celu zapewnienia asekuracji. Nadrzędnym celem wszystkich tych zobowiązań jest zapewnienie pracownikom ochrony ich zdrowia i życia. Czy to jednak wystarczy? Rozpoznawanie zagrożeń Wszędzie tam, gdzie stosowane są substancje niebezpieczne, ważnym, a może nawet kluczowym czynnikiem zapewniającym bezpieczeństwo pracy jest umiejętność identyfikacji tych substancji oraz umiejętność rozpoznawania potencjalnych zagrożeń związanych z tymi substancjami przez pracowników narażonych na ich działanie. Umiejętności te są podstawą świadomych, a tym samym bezpiecznych zachowań pracowników, co w połączeniu z realizacją zobowiązań własnych pracodawcy może nie tylko ograniczyć, ale nawet wyeliminować ryzyko utraty zdrowia czy życia osób narażonych. Elementami niezbędnymi dla właściwej identyfikacji niebezpiecznych substancji chemicznych i oceny zagrożenia, jakie stwarzają, są karty charakterystyki niebezpiecznych substancji chemicznych, właściwe oznakowanie tych substancji oraz znaki bezpieczeństwa.
RkJQdWJsaXNoZXIy NzIxMjcz