Horse&Business 3/2022

tywowanie zawodnika do ciężkiej pracy może być nieby - wale trudne, a nawet niemożliwe. Radość będzie dawać również proponowanie zawodnikom takich zadań tre - ningowych, w których poziom wyzwania będzie na równi lub nieznacznie powyżej ich umiejętności. Jeśli ćwicze - nia proponowane przez trenera będą poniżej tego, co podopieczny potrafi, zacznie się on nudzić. Jeśli wyzwa - nia będą za trudne, mogą powodować obawy, niepokój i zniecierpliwienie. Jeśli sportowcy będą czerpać radość ze sportu, będą zmotywowani. Jeśli będą zmotywowani, to będą się rozwijać i podnosić swoje umiejętności. • Potrzeba akceptacji i przynależności – zawodnicy chcą czuć, że są we właściwym dla siebie miejscu, które ich akceptuje i wspiera. Okazuje się, że niektórzy mło - dzi zawodnicy właśnie dlatego zaczynają uprawiać sport i w nim trwają. Zależy im na byciu częścią gru - py, spędzaniu czasu z innymi osobami o tych samych zainteresowaniach. Kolejnym ważnym elementem jest poczucie, że zawodnik jest w pełni akceptowany i rozu - miany przez trenera. Kluczowe będzie tutaj stosowanie indywidualnego podejścia do zawodników, dawanie im przestrzeni na wyrażanie siebie, pochylenie się nad trudnościami, z którymi się mierzą, oraz rozumienie emocji, które odczuwają. • Potrzeba kontroli i autonomii – ten obszar jest bardzo ważny na każdym etapie rozwoju w sporcie, ale szcze - gólnie trzeba o nim pamiętać w pracy z nastolatkami oraz zawodnikami wchodzącymi w dorosłość. Spełnianie tej potrzeby oznacza dawanie podopiecznym poczucia wpływu i kontroli nad własnym uczestnictwem w spor- cie, decyzjami czy zachowaniem. Muszą wiedzieć, że ich zdanie jest ważne i brane pod uwagę. Inaczej będą czuli presję i powinność, by zachowywać się, czuć czy myśleć w konkretny sposób. Spełnianie potrzeby autonomii sprawia, że zawodnik będzie chciał trenować i startować, nieodpowiadanie na nią spowoduje, że na trening będzie szedł, bo powinien lub musi. Warto również pomagać sportowcom w budowaniu i rozwijaniu odpowiedzial - ności za siebie w sporcie. Oczywiście, młody zawodnik może nie mieć jeszcze takiej wiedzy i doświadczenia, by podejmować najlepsze dla siebie decyzje, ale trener może go do tego zachęcać i pomagać mu w tym. Bardzo wspierające dla podopiecznych będzie też uzasadnianie przez trenera swoich decyzji, zapewnianie im tam, gdzie jest na to przestrzeń, możliwości wyboru oraz zachęca - nie zawodników do wspólnego planowania i przygoto - wania do startów czy wyjazdów na zawody. • Potrzeba bycia kompetentnym – jest to jeden z naj - ważniejszych komponentów motywacji. Poczucie by - cia kompetentnym w danym obszarze oznacza pozy - tywne spojrzenie na własne umiejętności i możliwości osiągnięcia sukcesu. Zawodnik nie będzie chciał cięż - ko trenować, a może nawet pozostać w sporcie, jeśli nie będzie czuł, że jest w stanie osiągnąć swoje cele. Sportowcy z wielu źródeł czerpią informacje i oceniają swoje umiejętności czy poziom tego, co już w sporcie osiągnęli. Rolą trenera będzie budowanie takiej struk - tury treningów i startów w zawodach, by zawodnik rze - czywiście mógł czuć się kompetentny w tym, co robi. Pozytywny obraz własnych umiejętności u sportowca może być wspierany dzięki możliwości osiągania sukce - sów, zarówno na zawodach, jak i przy realizacji wyma - gających zadań treningowych oraz poprzez konstruk - tywną informację zwrotną od trenera. Jagoda Smoleńska-Kurowska psycholog sportu ŹRÓDŁA 1. Deci E.L., Flaste R.: Why we do what we do: Understanding self-motivation. Penguin. Nowy Jork 1996. 2. Smith R.E.: Positive reinforcement, performance feedback, and performance enhancement [w:] Williams J.M. (red.): Applied Sport Psychology. Personal growth to peak performance. Mayfield. Mountain View (CA) 2006. Fot. AdobeStock/bnorbert3 50 3/2022 H & B Z D R OW I E