Fitness Biznes 03/2022

Na przykład nie- łatwo by było po- wrócić do treningu fizycznego, jeśli okazałby się on zbyt trudny, a osoba tre- nująca nie znajdo- wała w nim radości i miała złe doświadczenia. tego konieczne jest rozpoczęcie od czegoś wykonalnego i łatwo dostępnego nawet wtedy, gdy stawia się duży cel. Nie ma zna- czenia, czy klient jest osobą o silnej woli, czy nie jest to jego mocna strona, dla każdego z nas trudne jest utrzymanie nowego za- chowania. Warto rozpocząć od czegoś, co pozwoli zacząć działać, ponieważ siła woli wzrasta, gdy zachowanie staje się znajome. • Według badania przeprowadzonego w 2007 roku przez Rodosa, Courneya, Blancharda i Plotnikoffa, na stworzenie nawyku wpły- wa znalezienie właściwego zapalnika, który może wywołać konkretne zachowanie. Na przykład mieszkanie w pobliżu klubu fitness lub siłowni będzie właśnie działało jako za- palnik i pomoże w rozpoczęciu akcji, czyli rozpoczęciu treningów. Tworzenie się na- wyku nabiera tempa, gdy taki zapalnik czę- sto wpływa na wzrok, słuch, dotyk, zapach i smak, ponieważ indukują one zachowanie w sytuacji kształtowania nawyków. Zapalnik ma funkcję stymulowania pożądania zacho- wania. Na przykład dla osoby, której celem jest utrata wagi, umieszczenie jej obrazu z ładnym ciałem gdzieś, gdzie może często na nie patrzeć i wyobrażać sobie siebie, jak będzie mogła wyglądać po osiągnięciu celu, to tylko jeden ze sposobów wykorzystania zapalnika. Dotyczy to nie tylko wizualnej wskazówki, ale także na przykład wska- zówki emocjonalnej. Takim emocjonalnym zapalnikiem może być również ściśle okre- ślony czas, w jakim konkretna osoba trenuje i robi to konsekwentnie. Po jakimś czasie or- ganizm będzie domagał się treningu o przy- zwyczajonej godzinie. Podsumowując Wyrobienie nawyku treningowego u klienta klubu fitness to gwarant kontynuowania przez niego treningów. Czy to będzie miało miejsce u ciebie w klubie, czy w innym miejscu, to za- leży od wielu czynników. Na większość z nich ty masz duży wpływ. zaangażowanie w wysiłek. Innymi słowy, gdy osoba doświadcza pozytywnych emocji, wzrasta zadowolenie z treningu, a to prowa- dzi do kolejnych wizyt w klubie. Po dwóch czynnikach blokujących wyrabianie nawyku czas na czynniki mające na celu jego zbu- dowanie. • Nawyki kształtują się między innymi poprzez wzmacnianie zachowania dzięki nagrodom. Nagrody dzielimy na te zewnętrzne, czyli na przykład finansowe lub rzeczowe wy- nagradzanie za dane zachowanie, i nagro- dy wewnętrzne, czyli radość i satysfakcję z wykonania jakiegoś zadania. Zapewnienie zewnętrznych nagród za każde wykonane zachowanie, jak na przykład wynagrodze- nie rzeczowe, przerywa proces formowania się nawyku (Lally & Gardner, 2013). Im ze- wnętrzne zyski silniejsze, tym wewnętrzna motywacja słabnie. Jednym ze sposobów doświadczania nagrody wewnętrznej jest osobiste zadowolenie z konkretnego za- chowania. Na przykład niełatwo by było powrócić do treningu fizycznego, jeśli oka- załby się on zbyt trudny, a osoba trenująca nie znajdowała w nim radości i miała złe doświadczenia. Poczucie satysfakcji lub spełnienia podczas uprawiania aktywności fizycznej popchnie uczestnika do kolejnych treningów, aby ponownie to poczuć. Wielu trenujących poddaje się na początku lub w połowie drogi, ponieważ trudno jest do- świadczyć zmian fizycznych w krótkim cza- sie, ale można oczekiwać wytrwałości w tre- ningach doświadczając pętli kołowej, gdy dobrze uformują się w nim odczucia wywo- ływane przez nagrody wewnętrzne. • Innymi czynnikami budującymi nawyk jest konsekwencja działania i złożoność beha- wioralna. Kaushal i Rhodes (2015) twierdzą, że konsekwencja jest najpotężniejszym ele- mentem tworzenia nawyków. Natomiast według badań Wooda, Quinna i Kashy’ego (2002), gdy zachowanie powtarza się w sta- bilnym środowisku, myśli związane z zacho- waniem (czynnik często zaburzający wyra- bianie nawyku) nie pojawiają się zbyt często, odwrotnie niż wykonywanie zachowania w złożonej sytuacji. Oznacza to, że ćwicze- nia niezłożone (te najprostsze) są łatwiejsze do przyzwyczajenia, ponieważ proces prze- twarzania informacji jest prostszy niż w przy- padku zachowania skomplikowanego. Prze- prowadzanie prostych czynności jest bardzo ważne w praktykowaniu treningu. Dzieje się tak dlatego, że trudno jest zacząć działać, gdy trening składa się z trudnych ćwiczeń. Gdy dana osoba czuje, że trudno jest wy- konać zadane ćwiczenie, same myśli o tym działaniu ograniczają jego wykonanie, a na- wet uniemożliwiają rozpoczęcie pracy. Dla- wpływ na aktywność fizyczną, nawet gdy ludzie mają słabsze chęci niż zwykle. Na przy- kład, nie chce im się iść na trening, wtedy na- wyk popycha ich do tego. Natomiast zgodnie z innym badaniem, przeprowadzonym przez Sheerana w 2002 roku, odsetek intencji do zachowań prozdrowotnych, które prowadzą bezpośrednio do działania, czyli jakiejś akcji, wynosi zaledwie 47 proc., czyli mimo szcze- rych chęci dotyczących rozpoczęcia trenin- gów, zaledwie 47 proc. z nich kończy się jakąś akcją. Dlatego, jeśli chcemy doprowadzić do działania, ważną rolę odgrywa kilka czynników często blokujących samą akcję. Co blokuje działanie? • Pierwszym takim czynnikiem jest brak pla- nowania działań. Na tę kwestię zaczęto bacznie zwracać uwagę po sformułowaniu przez Ralfa Schwarzera, profesora psycho- logii na Free University of Berlin, teorii Health Action Process Approach, w skrócie (HAPA), która ma ułatwić zrozumienie zjawiska luki pomiędzy intencją a działaniem. Planowa- nie działań oznacza konkretne planowanie czasu, miejsca i sposobu zachowania. Waż- ność jego potwierdzili również Webb i She- eran (2006). Udowodnili oni, że planowanie sposobów na przezwyciężenie czynników przeszkadzających, które napotyka człowiek podczas kształtowania nawyku treningowe- go, to ważna strategia, łącząca lukę pomię- dzy chęcią a wykonaniem treningu. • Drugim bardzo ważnym czynnikiem według Sniehotta, Scholza i Schwarzera jest plan radzenia sobie ze stresem. Odgrywa on ważną rolę w zwiększaniu wydajności trenin- gowej. Podczas gdy negatywny efekt psy- chologiczny powoduje zaburzenia zacho- wania w trakcie próby wyrobienia nawyku treningowego, pozytywny efekt wzmacnia Nawyki kształtują się między innymi poprzez wzmac- nianie zachowania dzięki nagrodom. 34 |KNOW-HOW