Wszystko działa 3/2021

WSZYSTKO DZIAŁA! 3 | 2021 29 W FIRMIE CZYM JEST EGZOSZKIELET? Egzoszkielet to urządzenie, które ma za zadanie pomagać wykonywać ruchy i stabilizować pozycję ciała w sytuacjach, gdy obciążenia przekraczają możliwości człowieka. Egzosz - kielet wykorzystywany jest również w medycynie w sytuacji gdy układ nerwowo mięśniowy nie pracuje prawidłowo. Egzoszkielet to nazwa, która stosowana jest w biologii na określenie budowy anatomicznej typowej np. dla stawono - gów – ich mięśnie znajdują się wewnątrz rurkowatych, chi - tynowych odnóży, spełniających funkcje kończyn. Obecnie najczęściej o egzoszkielecie mówi się w kontekście skompli - kowanych urządzeń technicznych. WYKORZYSTANIE EGZOSZKIELETU W chwili obecnej produkowane są egzoszkielety, których głównym zastosowaniem jest użytkowanie w warun - kach przemysłowych do podnoszenia i przenosze - nia ciężkich przedmiotów w zamkniętych, ograni - czonych przestrzeniach. Ponadto egzoszkielet znaj - duje zastosowanie w ra - townictwie przy usuwaniu ciężkich elementów po katastrofach budowlanych lub naturalnych, kiedy do odnalezienia ofiar nie - zbędna jest interwencja człowieka, a ilość miejsca lub warunki uniemożli - wiają użycie ciężkiego sprzętu. PODZIAŁ EGZOSZKIELETÓW Egzoszkielety można po - dzielić także ze wzglę - du na metodę zasilania i wspomagania pracy mię - śni (elektryczne, mecha - niczne, hydrauliczne lub pneumatyczne) oraz ze względu na sposób sterowania. Wyzwalanie ruchu może odbywać się na kilka sposobów, takich jak: • sterowanie joystickiem, • uruchamianie przyciskiem, • kierowanie głosem, • przenoszenie do urządzenia impulsów z nerwów lub mię - śni osoby noszącej egzoszkielet za pośrednictwem elektrod (przyklejonych do skóry lub wprowadzonych pod nią). Wykorzystanie egzoszkieletu w pracy niesie za sobą wiele korzyści zdrowotnych dla pracowników jak również zmniej - sza ryzyko zawodowe związane z transportem ręcznym. Dzięki niemu siła podparcia generowana przez wysięgniki umożliwia zwiększenie produktywności nawet o 10–20% przy mniejszym zmęczeniu. Egzoszkielet zapobiega scho - rzeniom układu mięśniowo-szkieletowego spowodowanym wielokrotnym utrzymywaniem postawy podczas pracy po - nad głową oraz zmniejsza ryzyko długotrwałych urazów, dzięki zmniejszeniu obciążenia mięśni i stawów barkowych. Obecnie ogólnodostępnie produkowane egzoszkielety wy - korzystywane podczas prac związanych z transportem oraz pracą w wymuszonej pozycji ciała po wykonaniu testów wy - kazały, że: • Odciąża przy pracy przednie, boczne i tylnie mięśnie ra - mienne nawet o 50% w porównaniu do tej samej pracy wykonanej bez egzoszkieletu • Zmniejsza aktywność mięśnia czterobocznego górnego około 20% • Siły reakcji w stawie barkowym oraz momenty w stawie ramienno-łopatkowym zostały zmniejszone o około 30%. • Siły reakcji stawu bioder wzrosły o 40 N. PRAWNE UWARUNKOWANIA UŻYTKOWANIA EGZOSZKIELETÓW W chwili obecnej Dyrektywa lub rozporządzenie UE, któ - remu podlegają egzosz - kielety, jest tematem dyskusji. Mogłyby one zostać uznane za środki techniczne w rozumieniu dyrektywy maszynowej 2006/42/WE. W przy - padku, gdy egzoszkiele - ty wykorzystywane są w medycynie do celów rehabilitacji zawodowej lub włączania osób nie - pełnosprawnych, można by zastosować dyrektywę 93/42/EWG dotyczącą wyrobów medycznych. Z racji tego, że egzoszkie - lety mają na celu ochronę przed przeciążeniem cia - ła podczas podnoszenia lub przenoszenia ładun - ków lub podczas pracy w pozycji ograniczonej, trwają również dyskusje na temat kwalifikowania ich na podstawie rozpo - rządzenia (UE) 2016/425 dotyczącego środków ochrony osobistej. EGZOSZKIELET A BHP Należy zwrócić uwagę, że egzoszkielety są jedną z ostatnich możliwych środków ochronnych (technicznych - organiza - cyjnych - indywidualnych). W pierwszej kolejności jako pra - codawca musimy w pełni wykorzystać wszystkie możliwe środki techniczne i organizacyjne w celu uniknięcia ryzyka związanego z podnoszeniem i przenoszeniem ciężkich ładun - ków lub wykonywania pracy w wymuszonej pozycji ciała. Dopiero wtedy, gdy niemożliwe jest wykorzystanie środków technicznych i organizacyjnych, uzasadniony jest środek in - dywidualny - w tym przypadku zastosowanie egzoszkieletu. Marcin Łyskawa, pracownik służb BHP z firmy „Marti Dorota Janowska” ŹRÓDŁA: h t t p s : // zd r owi e . t vn . p l /a/egzo s zk i e l e t - r odza j e - zastosowania-medyczne-i-pozamedyczne-1?utm_source - =paste&utm_medium=paste&utm_campaign=paste https://www.kan.de/pl/ Egzoszkielet zapobiega schorzeniom układu mięśniowo-szkieletowego spowodowanymwielokrotnym utrzymywaniem postawy podczas pracy ponad głową oraz zmniejsza ryzyko długotrwałych urazów, dzięki zmniejszeniu obciążenia mięśni i stawów barkowych.