2/2024 53 H&B ZDROWIE hormonalną, np. Cushing czy schorzenia tarczycy, również powodują zaburzenia na tle układu rozrodczego. Warto też wspomnieć o fitoestrogenach. Znajdują się one głównie w soi i innych roślinach strączkowych, ale także w wielu komercyjnych paszach zawierających lucernę, koniczynę czy siemię lniane. Ich nadmierny poziom wpływa negatywnie na naturalne funkcjonowanie gospodarki hormonalnej organizmu. Może skutkować to zaburzeniami cyklu (brak owulacji, skrócenie cyklu, nadmierny obrzęk endometrium). Kolejnym istotnym czynnikiem jest permanentny ból i stres, jaki odczuwają klacze np. w trakcie rekonwalescencji po operacjach czy przy przewlekłych kontuzjach, chorobach ogólnoustrojowych i narządowych (wrzody żołądka). Może skutkować to zaburzeniami cyklu lub brakiem rozwoju zarodka i utrzymaniem ciąży poprzez wydzielanie czynników prozapalnych. Na aktywność rozrodczą klaczy ma również wpływ długość dnia świetlnego, a dokładniej ilość światła docierająca do mózgu (szyszynki) przez oko. Głównie ma to znaczenie w przyspieszeniu występowania cykli rujowych, ale też ilość światła wpływa na gospodarkę hormonalną organizmu, przez co pośrednio na prawidłowość występowania cykli rujowych u klaczy. Kolejnym aspektem, niezwykle istotnym i pomocnym, zwłaszcza przy klaczach problematycznych w rozrodzie, jest ich dotychczasowa historia rozrodcza. Na tej podstawie można wyodrębnić trzy grupy: pierwiastki, klacze ze źrebięciem i klacze jałowe. Pierwiastki – klacze nierodzące Głównie określa się tym mianem klacze młode, dla wielu hodowców uznawane za „pewniaki” przy zaźrebieniu. Problemy, jakie mogą dotyczyć tej grupy klaczy, to przede wszystkim niedojrzałość płciowa i hodowlana oraz zaburzenia hormonalne. Klacz gotowa do rozrodu powinna mieć ukończone 2,5 roku oraz przejść pierwszą prawidłową ruję. Jednak ze względu na fakt, że dojrzałość płciowa wyprzedza dojrzałość hodowlaną, zdarza się, że mimo osiąg- niętego wieku 30 miesięcy eksterier młodej klaczy wciąż jest delikatny, nieco źrebięcy. W takim przypadku dobrze jest poczekać do ukończenia pełnych trzech lat. Prawidłowość funkcjonowania układu hormonalnego przejawia się występowaniem pełnowartościowych, cyklicznych rui. W tym przypadku bardzo ważne są obserwacja (zewnętrzne objawy rujowe, długość i regularność ich występowania) i badanie ultrasonograficzne w celu okreś- lenia jakości rui, a przede wszystkim, czy zakończyła się ona prawidłową owulacją. Jeśli wszystko jest w porządku, można przystąpić do stanowienia klaczy. Natomiast jeśli klacz nie przejawia zachowań rujowych lub jej cykle nie są prawidłowe i regularne, nie należy panikować. Jak wiadomo, jest to kwestia indywidualna i najwyraźniej dana klacz Fot. 2 x Anawet przygotowując klacz do zaźrebienia, trzeba dokładnie przeanalizować jej dotychczasową historię rozrodczą i do każdego przypadku podejść indywidualnie i kompleksowo, aby jak najbardziej zwiększyć szansę na sukces hodowlany. Pobieranie materiału do badania bakteriologicznego błony śluzowej macicy jest złotym standardem diagnostyki niepłodności u klaczy Badanie cytologiczne dostarcza informacji na temat występowania stanu zapalnego w macicy klaczy
RkJQdWJsaXNoZXIy NzIxMjcz