54 2/2024 H&B ZDROWIE potrzebuje więcej czasu. Udowodniono także rzecz, wydaje się, oczywistą, że na jakość cyklu rujowego u klaczy mają wpływ ilość ruchu i dostęp do światła, a zatem przebywanie na słonecznych, obszernych pastwiskach jest najczęściej najlepszym lekarstwem na zaburzenia hormonalne. Klacze pierwiastki to nie tylko młode klacze, ale również te starsze, które jeszcze nie rodziły. Są to zazwyczaj klacze, które poświęcone były karierze sportowej. Ta grupa boryka się z innymi problemami, a mianowicie związanymi z wiekiem zmianami zwyrodnieniowymi macicy i osłabioną relaksacją szyjki macicy. Powodują one obniżoną zdolność do oczyszczania macicy po inseminacji, co z reguły jest przyczyną niepowodzeń. Klacze te z pewnością nie należą do najłatwiejszych przypadków. Dużą rolę odgrywa tu odpowiednia suplementacja wspomagająca układ rozrodczy (wit. E, selen, kwasy omega). W wielu przypadkach uzyskanie ciąży u takich klaczy standardowymi metodami nie jest możliwe i jeżeli hodowcy zależy na uzyskaniu potomstwa od danej matki, warto rozważyć skorzystanie z biotechnik rozrodu, m.in. wyko- rzystujących zapłodnienie pozaustrojowe (OPU-ICSI) Klacze ze źrebięciem Zazwyczaj mają opinię łatwych do zaźrebienia. Na dalsze ich użytkowanie hodowlane bardzo duży wpływ mają przebieg porodu i jego następstwa. Jest to niezwykle istotne, jeżeli hodowcy zależy na wykorzystaniu tzw. rui źrebięcej, która występuje między 7. a 10. dniem po porodzie. W tym krótkim czasie macica musi się oczyścić i powrócić do pierwotnych rozmiarów, aby być gotową do ponownego przyjęcia zarodka. Jeśli poród przebiegł prawidłowo, bez komplikacji, śmiało można wykorzystać pierwszą ruję do inseminacji nasieniem schłodzonym. Ze względu na zbyt małą objętość nasienia mrożonego (0,5-2 ml) i niepełną inwolucję macicy nie zaleca się stosowania tej metody w tak wczesnym etapie po porodzie. Co w przypadku, kiedy nie wszystko idzie gładko? Czynniki porodowe i okołoporodowe mogące mieć negatywny wpływ to przede wszystkim: a. Trudny, przedłużający się poród, który sprzyja rozwijaniu się bakterii i powstawaniu stanów zapalnych macicy. Często, zwłaszcza w trakcie pomocy porodowej, dochodzi do uszkodzeń krocza lub sromu (pęknięcia, krwiaki), powodujących jego nieszczelność, zasysanie powietrza, a co za tym idzie, wstępujące infekcje macicy. W takim przypadku należy poczekać, aż zraniony obszar się zagoi, a następnie wykonać jego plastykę – zabieg Caslica polegający na opracowaniu okolicy i założeniu szwów na uszkodzoną część krocza lub sromu. b. Zatrzymanie łożyska, które również może powodować stany zapalne macicy, te zaś, nieleczone, nie tylko będą powodować problemy przy zaźrebieniu, ale też mogą stanowić zagrożenie dla ogólnego stanu zdrowia klaczy (intoksykacja, ochwat). Dlatego też niezwykle ważny jest czas, w jakim zostanie wydalone łożysko po porodzie. Jeżeli po trzech godzinach nie widać postępu, należy niezwłocznie reagować i wezwać lekarza weterynarii. Przy zatrzymaniach trwających powyżej sześciu godzin, nawet tych leczonych, mogą pojawiać się objawy ogólnego stanu zapalnego organizmu. Klacze, u których pojawiało się zatrzymanie łożyska, należy mieć pod szczególną obserwacją, ponieważ niektóre z nich wykazują tendencję do zatrzymań łożyska przy kolejnych porodach. W przypadku zatrzymań łożyska i wysokiego ryzyka infekcji macicy zaleca się nie inseminować ani kryć w pierwszej rui po porodzie, tylko dać klaczy czas na lepszą regenerację i oczyszczenie macicy. c. Anestrus laktacyjny, czyli zablokowanie cyklu związane z wysoką wydajnością mleczną. Stan ten spowodowany jest zbyt wysokim poziomem prolaktyny, która blokuje cykl rujowy. Dla klaczy jest to stan fizjologiczny i z medycznego punktu widzenia niewiele można z tym zrobić. Klacze te nie reagują na podawanie hormonów wywołujących ruję (prostaglandyn). W tym przypadku zaleca się hodowcom początkowo czasowe odseparowanie starszego źrebięcia w ciągu dnia lub nocy albo, jeżeli źrebię jest prawidłowo rozwinięte, wcześniejsze odsadzenie. Klacze jałowe Jest to grupa klaczy, które pozostały nieźrebne w poprzednich sezonach, określane też jako niepłodne. Stanowią one nie lada wyzwanie zarówno dla hodowców, jak i dla prowadzących lekarzy weterynarii. W tym przypadku niezwykle istotne jest zebranie dokładnego i pełnego wywiadu dotyczącego historii rozrodczej, dotychczasowej diagnostyki i prowadzonych terapii. Wszystkie te informacje dają pełniejszy obraz przypadku i mogą nakierować lekarza na potencjalną przyczynę problemu, bowiem podstawą skutecznego leczenia jest postawienie odpowiedniej diagnozy. Oprócz wywiadu niezbędne jest szczegółowe badanie kliniczne i ultrasonograficzne narządów rozrodczych. Złotym standardem u klaczy problematycznych są laboratoryjne badania dodatkowe, takie jak badanie bakteriologiczne, cytologiczne, histopatologiczne z macicy. Do głównych przyczyn nieskutecznych inseminacji można zaliczyć: a. Zaburzenia cyklu – nieprawidłowe, niepełnie i nieregularne ruje, zwykle spowodowane zaburzoną gospodarką Istnieje wiele czynników, które pośrednio wpływają na funkcje rozrodcze klaczy – są to m.in. dobrostan, kondycja i ogólny stan zdrowia klaczy, żywienie oraz długość dnia świetlnego.
RkJQdWJsaXNoZXIy NzIxMjcz